การวิเคราะห์สาระหลักทางการศึกษานอกระบบโรงเรียนตามหลักพุทธธรรม

Abstract

ศึกษาวิเคราะห์สาระหลักทางการศึกษานอกระบบโรงเรียนตามหลักพุทธธรรม ในผลงานของพระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) โดยวิธีการวิจัยเชิงเอกสารและวิเคราะห์ เนื้อหาที่ปรากฎหลักพุทธธรรมจากผลงานของพระธรรมปิฎก จำนวน 74 เล่ม ตั้งแต่ พ.ศ. 2525-2538 ว่ามีความสอดคล้องและครอบคลุมสาระหลักทางการศึกษานอกระบบโรงเรียน จำนวน 7 เรื่อง คือ 1. การศึกษาตลอดชีวิต 2. คิดเป็น 3. ประชาธิปไตย 4. แรงจูงใจ 5. การศึกษาเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 6. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ และ 7. การศึกษาเพื่อสันติภาพ หรือไม่ ผลการวิจัยพบว่า ในผลงานของพระธรรมปิฎกปรากฏจำนวนหลักพุทธธรรม ที่ครอบคลุมสาระหลักทางการศึกษานอกระบบโรงเรียนทั้ง 7 เรื่อง โดยเรียงลำดับจำนวนหลักพุทธธรรมจากมากไปหาน้อยดังนี้ 1.การศึกษาเพื่อสันติภาพ (หลักพุทธรรมที่ครอบคลุม คือพรหมวิหาร 4 การกำจัดปปัญจธรรม 3 สังคหวัตถุ 4 อธิษฐานธรรม 4 และการกำจัดมัจฉริยะ 5) 2. แรงจูงใจ (หลักพุทธธรรมที่ครอบคลุม คือ ตถาคตโพธิสัทธา ฉันทะ กัลยาณมิตตตา และอิทธิบาท 4) 3. การศึกษาเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (หลักพุทธธรรมที่ครอบคลุม คือ สัมมาทิฏฐิ เมตตากรุณา หลักรัตนตรัย และกตัญญูกตเวที) 4. หลักประชาธิปไตย (หลักพุทธธรรมที่ครอบคลุม คือ ธรรมาธิปไตยและสาราณียธรรม 6) 5. การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ (หลักพุทธธรรมที่ครอบคลุม คือ มรรค หรือ มัชฌิมาปฏิปทา หรือไตรสิขา) 6. การศึกษาตลอดชีวิต (หลักพุทธรรมที่ครอบคลุม คือ ความไม่ประมาท) 7. คิดเป็น (หลักพุทธธรรมที่ครอบคลุม คือ โยนิโสมนสิการ) แต่มีข้อสังเกตว่าการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ทั้งข้อที่มีความหมายสอดคล้อง และแตกต่างกับการพัฒนามนุษย์ตามหลักพระพุทธศาสนา