การประเมินคุณค่าเอกสารทางประวัติศาสตร์ไทย

Abstract

ในการค้นคว้าประวัติศาสตร์ไทยก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 ผู้ที่ศึกษาค้นคว้ามักจะประสบปัญหาที่สำคัญประการหนึ่ง คือ การขาดแคลนเอกสารที่น่าเชื่อถือได้ ทำให้จำต้องจำกัดขอบเขตการศึกษาเฉพาะในขอบเขตที่คิดว่ามีข้อมูลเพียงพอเท่านั้น อาทิ ประวัติราชวงศ์ ศาสนา ศิลปะ และการสงคราม ดังนั้น จึงเสมือนว่า ได้มองข้ามการศึกษาขอบเขตอื่น เช่น เศรษฐกิจ การปกครอง การบริหาร กฎหมาย และโครงสร้างทางสังคม ซึ่งมีความสำคัญเท่าเทียมกันกับขอบเขตการศึกษาด้านอื่น ๆ ดังที่ได้กล่าวแล้วในตอนต้น จากการศึกษาวิจัยหลักฐานเอกสารเท่าที่พบในปัจจุบันนี้ มีข้อมูลพอเพียงสำหรับการศึกษาประวัติศาสตร์ไทยในด้าน สังคม เศรษฐกิจ และการปกครองของอาณาจักรลานนา สุโขทัย และอยุธยา ระหว่างปลายพุทธศตวรรษที่ 18 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 21 ข้อมูลเหล่านี้กระจัดกระจายอยู่ในรูปแบบต่าง ๆ กันคือ พบอยู่ในศิลาจารึกบ้าง พบอยู่ในตำนานพงศาวดารบ้าง ฯลฯ เท่าที่รวบรวมได้ มีเอกสารทั้งหมดถึง 165 เรื่อง ซึ่งจำแนกออกได้เป็นจารึก 123 หลัก และอีก 42 เรื่อง เป็นเอกสารที่บันทึกลายลักษณ์อักษรในรูปหนังสือ เอกสารที่ให้ความรู้ทางประวัติศาสตร์ของอาณาจักรสุโขทัย ได้มาจากจารึก 82 หลัก และเอกสาร 23 เรื่อง เอกสารที่ให้ความรู้ทางประวัติศาสตร์อาณาจักรลานนา ได้มาจากจารึก 29 หลัก และเอกสาร 27 เรื่อง ส่วนข้อมูลทางประวัติศาสตร์อาณาจักรอยุธยาส่วนใหญ่ เป็นเอกสารที่บันทึกลายลักษณ์อักษรในรูปหนังสือ 21 และเป็นจารึก 12 หลัก วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ ได้รวบรวมและจัดทำสาระสังเขปของเอกสารทางประวัติศาสตร์ไทย วิเคราะห์และประเมินคุณค่าเอกสารดังกล่าว และได้จัดทำดรรชนีค้นเรื่องเพื่อเป็นคู่มือสำหรับบรรณารักษ์ในการให้บริการแก่นิสิตนักศึกษาและนักวิจัย ที่ประสงค์จะค้นคว้าเรื่องราวในประวัติศาสตร์ไทยก่อนพุทธศตวรรษที่ 21 เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ทางด้านวิชาบรรณารักษศาสตร์ได้