การพัฒนาคู่มือคุณภาพโดยใช้แนวคิดเครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบ : กรณีศึกษาสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาคู่มือคุณภาพโดยใช้แนวคิดเครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อประเมินคุณภาพของคู่มือคุณภาพหลังการใช้เครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบ และเพื่อประเมินประสิทธิภาพการดำเนินงานของบุคลากรหลังการใช้เครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบ ซึ่งการวิจัยนี้เป็นการพัฒนาคู่มือคุณภาพที่ประกอบไปด้วยคู่มือวิธีการดำเนินงานและขั้นตอนการปฏิบัติงานที่จะใช้สำหรับการประกันคุณภาพของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเท่านั้น และในการวิจัยครั้งนี้ใช้วิธีวิทยาการวิจัยและพัฒนา ประชากรที่ใช้ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ ผู้บริหาร นักวิจัยและเจ้าหน้าที่ของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งมีจำนวนทั้งหมด 42 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้เครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามเรื่องการประกันคุณภาพ และแบบประเมินคู่มือคุณภาพ การอบรมเชิงปฏิบัติการและการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา สถิติบรรยาย การใช้สถิติอ้างอิงโดยใช้สถิติทดสอบที (T-Test) ด้วยโปรแกรม SPSS ผลการวิจัยพบว่า 1) คู่มือคุณภาพที่พัฒนาขึ้นใหม่นี้มาจากการระดมความคิดร่วมกันของผู้บริหารและบุคลากรของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำทุกคน โดยใช้แนวคิดเครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบ ซึ่งคู่มือคุณภาพจะประกอบด้วย คู่มือวิธีการดำเนินการ และขั้นตอนการปฏิบัติงาน โดยจะครอบคลุมทุกข้อกำหนดภายใต้ CU – QA 84.2 สำหรับหน่วยงานด้านการวิจัย โดยคู่มือคุณภาพฉบับใหม่นี้ นอกจากจะมีข้อแตกต่างในเรื่องของผู้รับผิดชอบ และกิจกรรมที่รับผิดชอบในแต่ละข้อกำหนดที่มีความครอบคลุมและละเอียดมากขึ้นแล้ว ในส่วนของเอกสารอ้างอิงก็นับเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้ผู้ที่นำคู่มือคุณภาพไปใช้สามารถเข้าใจในรายละเอียดของกิจกรรมต่างๆ ได้มากยิ่งขึ้น โดยในเอกสารอ้างอิงได้นำเครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่เจ็ดแบบ เช่น แผนผังลูกศร ตารางเมทริกซ์ และPDPC มาประยุกต์ใช้ในการทำเอกสารอ้างอิงเพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจและการนำไปปฏิบัติต่อไป 2) การประเมินคู่มือคุณภาพที่พัฒนาขึ้นหลังการใช้เครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่ 7 แบบ ซึ่งทำการประเมินโดยคณะกรรมการระบบการประกันคุณภาพของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จำนวน 8 คน พบว่า การประเมินคู่มือคุณภาพในส่วนของความครบถ้วนสมบูรณ์ของคู่มือคุณภาพทั้งฉบับอยู่ในระดับมาก โดยมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 3.52 และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 0.97 และในส่วนของการประเมินความพึงพอใจที่มีต่อคู่มือคุณภาพฉบับใหม่ พบว่า มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก โดยมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.38 และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานเท่ากับ 0.61 3) การประเมินความรู้ความเข้าใจ เจตคติ สภาพการปฏิบัติการ และทักษะความสามารถ ก่อนและหลังการใช้เครื่องมือควบคุมคุณภาพใหม่ 7 แบบ พบว่า ในส่วนองค์ประกอบของความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการประกันคุณภาพ ที่ประกอบไปด้วย ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการประกันคุณภาพ ความรู้ด้านการประเมินคุณภาพ ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการประกันคุณภาพของสถาบันวิจัยทรัพยากรทางน้ำ ความรู้เกี่ยวกับเครื่องมือควบคุมคุณภาพ ก่อนและหลังการอบรม มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 องค์ประกอบเจตคติต่อการประกันคุณภาพของบุคลากร ที่ประกอบด้วย เจตคติระดับบุคคล เจตคติระดับสถาบันฯ และเจตคติระดับมหาวิทยาลัย ก่อนและหลังการอบรม ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 องค์ประกอบของสภาพการปฏิบัติงานเกี่ยวกับการประกันคุณภาพของบุคลากร ที่ประกอบด้วยการวางแผน การดำเนินตามแผน การประเมินคุณภาพ และการนำผลมาปรับปรุง ก่อนและหลังการอบรม มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 องค์ประกอบของทักษะความสามารถในการดำเนินการประกันคุณภาพของบุคลากร ที่ประกอบด้วย การวางแผน การดำเนินตามแผน การประเมินคุณภาพ และการนำผลมาปรับปรุง ระดับความสามารถจริงและความสามารถที่ควรจะมี ก่อนและหลังการอบรม มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05