การอนุรักษ์อาคารประวัติศาสตร์ในพระราชวังพญาไท

Abstract

พระราชวังพญาไทเป็นโบราณสถานที่มีความสำคัญของชาติ ซึ่งประกอบด้วยอาคารประวัติศาสตร์หลายอาคาร และในปี พ.ศ. 2540 ได้รับการอนุรักษ์แล้วในบางส่วน สำหรับการศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินผลการอนุรักษ์อาคารประวัติศาสตร์ในพระราชวังพญาไท ในส่วนที่ได้รับการอนุรักษ์แล้วกับหลักเกณฑ์ในการพิจารณาโครงการอนุรักษ์ดีเด่น ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกขององค์การยูเนสโก การวิจัยครั้งนี้ศึกษาวิธีและขั้นตอนการอนุรักษ์ที่ร่วมกันดำเนินการโดยคณะกรรมการโครงการ และบริษัท เดียบอร์น สตรีท ดีไซน์ อินเตอร์เนชันแนล จำกัด บริษัทสถาปนิกที่ปรึกษาของโครงการ ซึ่งพบว่าขั้นตอนการอนุรักษ์นั้นเริ่มด้วยการรวบรวมข้อมูลอาคารจากการสำรวจสภาพของอาคาร และการสืบค้นข้อมูลจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์อื่นๆ โดยข้อมูลเหล่านี้เป็นข้อมูลสำหรับใช้วิเคราะห์คุณค่าและสภาพปัญหาของอาคาร จากนั้นจึงนำผลการวิเคราะห์ดังกล่าวมาใช้วางแผนการอนุรักษ์ ซึ่งในการอนุรักษ์ครั้งนี้ได้เลือกวิธีการอนุรักษ์แบบการบูรณะซ่อมแซม (restoration) ในส่วนที่อาคารชำรุดเสียหาย และการปรับปรุงอาคาร (renovation) ในส่วนเพิ่มงานระบบหรือองค์ประกอบอื่นที่มีความจำเป็นกับอาคาร และในระหว่างการดำเนินการบริษัทสถาปนิกที่ปรึกษาของโครงการ ได้มีการบันทึกข้อมูลและถ่ายภาพขั้นตอนการอนุรักษ์จัดทำเป็นรายงานการก่อสร้างของทุกเดือน จากนั้นเมื่อทำการอนุรักษ์แล้วพบว่า พระราชวังพญาไทได้เป็นสถานที่ให้ความรู้ทางประวัติศาสตร์แก่สาธารณชน เป็นสถานที่พักผ่อนใจให้แก่ผู้ป่วยของโรงพยาบาลและผู้คนทั่วไป รวมถึงเป็นสถานที่สำหรับสร้างรายได้เป็นเงินทุนสนับสนุนมูลนิธิอนุรักษ์พระราชวังพญาไท เพื่อการอนุรักษ์และดูแลรักษาพระราชวังพญาไทในอนาคต จากนั้นจึงศึกษาหลักเกณฑ์ในการพิจารณาโครงการอนุรักษ์ดีเด่นในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกขององค์การยูเนสโก ซึ่งมีทั้งหมด 11 หลักเกณฑ์ เป็นหลักเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณาโครงการอนุรักษ์ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกที่สมควรได้รับการยกย่อง โดยพิจารณาถึงความดีเด่นในทุกๆ ด้านของการอนุรักษ์ตั้งแต่การพยายามรักษาคุณค่า และสื่อความหมายของอาคาร เทคนิควิธีและขั้นตอนการอนุรักษ์ การใช้งาน ตลอดจนการจัดการและการดูแลรักษาอาคารภายหลังการอนุรักษ์ และเนื่องจากเป็นหลักเกณฑ์ที่ครอบคลุมทุกด้านของการอนุรักษ์อาคาร จึงเห็นสมควรเลือกหลักเกณฑ์นี้มาเป็นแนวทางในการประเมินผลการอนุรักษ์ของกรณีศึกษา เมื่อทำการประเมินผลการอนุรักษ์ในพระราชวังพญาไทกับหลักเกณฑ์ยูเนสโกแล้วพบว่า การอนุรักษ์ในพระราชวังพญาไทมีการดำเนินการครบถ้วนในทุกหลักเกณฑ์ การอนุรักษ์อาคารประวัติศาสตร์ของพระราชวังพญาไทในครั้งนี้ จึงเป็นโครงการอนุรักษ์ที่สมควรได้รับการยกย่อง และผลการอนุรักษ์สามารถนำไปใช้เป็นแนวทาง การอนุรักษ์อาคารประวัติศาสตร์ของพระราชวังพญาไท ในส่วนที่ยังไม่ได้ทำการอนุรักษ์ และเป็นตัวอย่างในการอนุรักษ์อาคารประวัติศาสตร์ประเภทเดียวกันในอนาคตต่อไปได้