ลักษณะพิธีกรรม ความหมายเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ และบทบาทของเซียมซีในสื่อออนไลน์

Abstract

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความหมายเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ของเซียมซีในสื่อออนไลน์ เพื่อวิเคราะห์ลักษณะของผู้เสี่ยงทายเซียมซีในสื่อออนไลน์ และลักษณะเชิงพิธีกรรมในการเสี่ยงทายเซียมซีในสื่อออนไลน์ และเพื่อวิเคราะห์บทบาทของเซียมซีในสื่อออนไลน์ ด้วยการนำไปเปรียบเทียบกับบทบาทของเซียมซีแบบดั้งเดิม โดยใช้วิธีการวิเคราะห์ตัวบทหน้าเว็บไซต์ที่ให้บริการเซียมซีออนไลน์ จำนวน 7 เว็บไซต์ ซึ่งผู้วิจัยใช้เกณฑ์เรื่อง “ความศักดิ์สิทธิ์” ในการเลือกเว็บไซต์มาวิเคราะห์โดยแบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ คือ เซียมซีออนไลน์ที่มีรูปแบบอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์ จำนวน 3 เว็บไซต์ และเซียมซีออนไลน์รูปแบบที่ไม่มีการอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์ จำนวน 4 เว็บไซต์ และมีการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างผู้ผลิตเว็บไซต์ รวมทั้งสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างผู้เสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์จำนวน 50 คนผลการวิจัย พบว่า ทั้งเซียมซีออนไลน์รูปแบบที่มีการอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์ และรูปแบบที่ไม่มีการอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์ มีการเลือกใช้สัญญะ 2 รูปแบบประกอบกัน นั่นคือ เลือกใช้สัญญะเดิมซึ่งเป็นสัญญะที่อ้างอิงมาจากเซียมซีดั้งเดิม และมีการใช้สัญญะที่สร้างขึ้นใหม่ เช่น ข้อความคำอธิบาย คำแนะนำ คำเตือนต่างๆ ในการเสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์ โดยเซียมซีออนไลน์รูปแบบที่มีการอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์จะมีการใช้สัญญะเดิมเพื่อสร้างความหมายเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ เช่น ภาพสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ภาพสถานที่ศักดิ์สิทธิ์หรือประวัติอย่างย่อ พร้อมกับใช้สัญญะที่สร้างขึ้นใหม่ควบคู่กัน ส่วนรูปแบบที่ไม่มีการอ้างอิงความศักดิ์สิทธิ์ จะเน้นการใช้สัญญะที่สร้างขึ้นใหม่มากกว่า ด้านลักษณะของผู้เสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์ พบว่า เป็นผู้ที่ใช้คอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตเป็นประจำ โดยมีสาเหตุในการเข้าไปเสี่ยงทาย 3 สาเหตุ คือ ลอง อยากรู้ดวงชะตา และเสี่ยงเล่นเพราะว่าง กลุ่มตัวอย่างที่เสี่ยงทายเพราะอยากรู้ดวงชะตา เป็นกลุ่มตัวอย่างที่มีความตั้งใจในการประกอบพิธีกรรมการเสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์มากที่สุด ด้วยการนำประสบการณ์จากการเสี่ยงเซียมซีที่วัดมาใช้กับการเสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์ ดังนั้นจึงยังมีลักษณะเชิงพิธีกรรม เช่น การทำสมาธิ อธิษฐาน ก่อนการเสี่ยงทายเซียมซีออนไลน์ ด้านบทบาทของเซียมซีออนไลน์ที่พบ มี 3 บทบาทหลัก ได้แก่ 1) บทบาทด้านสถาบันศาสนา ได้แก่ การสร้างความมั่นคงทางจิตใจ ให้แนวทางในการดำเนินชีวิต จัดระเบียบสังคม และเชื่อมประสานสัมพันธ์ 2) บทบาทในฐานะสื่อมวลชน คือ ตอกย้ำวัฒนธรรมเรื่องการทำนายโชคชะตาของคนไทย และ 3) บทบาทตามแนวคิดการใช้สื่อเพื่อประโยชน์และความพึงพอใจ ได้แก่ ความสะดวก รวดเร็ว เข้าถึงง่าย และเพื่อความบันเทิง