การตรวจวินิจฉัยและจำแนกสายพันธุ์ระดับชีวโมเลกุลของการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ด้วยชุดทดสอบเชิงพาณิชย์ วิธีอีไลซ่า และเทคนิคอาร์ทีพีซีอาร์

Abstract

ไวรัสเดงกี่ (Dengue virus; DENV) เป็นเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดโรคไข้เลือดออก โดยมียุงเป็นพาหะ ผู้ป่วยจะมีอาการทางคลินิกที่หลากหลายตั้งแต่ไม่แสดงอาการไปจนถึงขั้นช็อกและเสียชีวิตซึ่งความรุนแรงของโรค จะแตกต่างกันไปขึ้นกับระยะเวลาของการติดเชื้อ ดังนั้น หากมีการตรวจวินิจฉัยแล้วทราบว่า ผู้ป่วยมีการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ตั้งแต่ระยะแรก ก็จะเป็นประโยชน์ต่อการรักษาและช่วยป้องกันไม่ให้เกิดความรุนแรงของโรคได้ ในงานวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นที่จะศึกษาการตรวจวินิจฉัยการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ด้วยวิธี Rapid test เปรียบเทียบกับเทคนิค RT-PCR และวิธี ELISA ที่ใช้เป็นวิธีมาตรฐานในตัวอย่างซีรั่มผู้ป่วยทั้งหมด 329 ตัวอย่าง แบ่งเป็น Single specimen 237 ตัวอย่างและ Paired specimen 92 ตัวอย่าง จากผลการตรวจสอบพบว่า วิธี NS1 Rapid test และเทคนิค RT-PCR จะตรวจพบตัวอย่างที่ให้ผลเป็นบวกมากในระยะ Acute febrile phase ส่วนวิธี IgM/IgG Rapid test และวิธี IgM/IgG ELISA จะตรวจพบตัวอย่างที่ให้ผลเป็นบวกมากในระยะ Convalescence phase เมื่อนำไปตรวจสอบประสิทธิภาพและความแม่นยำของชุดทดสอบ NS1 และ IgM Rapid test พบว่า มีความไว 70.6% และ 75.6% ส่วนความจำเพาะมีค่าสูงถึง 73.4% และ 97.1% ตามลำดับ แต่เมื่อนำผลของวิธี NS1 และ IgM Rapid test มาวิเคราะห์ร่วมกัน จะได้ผลของการตรวจวินิจฉัยเพิ่มสูงขึ้น จึงทำให้ทราบว่าวิธี NS1 และ IgM Rapid test เป็นวิธีที่เหมาะสำหรับการตรวจวินิจฉัยการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ อีกทั้งยังเป็นวิธีที่ให้ผลเร็ว สามารถตรวจสอบได้ง่าย มีความไวและความจำเพาะสูง นอกจากนี้ ในงานวิจัยยังมีการศึกษาพัฒนาวิธีการตรวจจำแนกสายพันธุ์ระดับโมเลกุลของเชื้อไวรัสเดงกี่ด้วยเทคนิค semi-nested PCR โดยใช้ไพรเมอร์จำเพาะที่ออกแบบในบริเวณยีน NS5 ผลที่ได้ คือ สามารถจำแนกเชื้อไวรัสเดงกี่ได้ 4 สายพันธุ์ (DENV 1-4) ได้แก่ สายพันธุ์ที่ 1 (31.5%), สายพันธุ์ที่ 2 (12%), สายพันธุ์ที่ 3 (26.9%) และสายพันธุ์ที่ 4 (29.6%) ดังนั้น ข้อมูลจากการศึกษาวิจัยในครั้งนี้ จึงสามารถนำไปศึกษาเพิ่มเติมเพื่อใช้ประโยชน์ในด้าน การวางแผนและติดตามการเปลี่ยนแปลงสายพันธุ์ของเชื้อไวรัสเดงกี่ในปีต่อๆ ไปได้