การสำรวจและประเมินประสิทธิภาพของน้ำยาฆ่าเชื้อต่อ Cryptococcus neoformans จากสิ่งขับถ่ายนกพิราบ (Columba livia) ในกรุงเทพมหานคร

Abstract

Cryptococcus neoformans เป็นเชื้อราฉวยโอกาส ที่เป็นสาเหตุของการก่อโรค cryptococcosis ทั้งในคนและสัตว์ โดยเฉพาะผู้ป่วยภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง จากการแพร่กระจายของเชื้อ C. neoformans พบได้ทั่วโลกนั้น การลดความเสี่ยงการติดเชื้อจึงเป็นวิธีที่สำคัญในด้านสุขอนามัย ดังนั้น วัตถุประสงค์ของการวิจัยนี้เพื่อสำรวจเชื้อ C. neoformans จากสิ่งขับถ่ายนกพิราบใน 11 เขตของกรุงเทพมหานคร ช่วงระยะเวลาปีค.ศ. 2011 ถึง 2012 และประเมินประสิทธิภาพของน้ำยาฆ่าเชื้อต่อเชื้อ C. neoformans ผสมกับสิ่งขับถ่ายนกพิราบ (Colimba livia) และเชื้อบริสุทธิ์ ด้วยวิธีการทดลอง นำไอโซเลตทั้งหมดแยกวินิจฉัยด้วยการเพาะแยกบนอาหารเลี้ยงเชื้อจำเพาะ (caffeic acid agar) ระบุตัวตนเชื้อด้วยคุณลักษณะทางชีวเคมี พร้อมทั้งยืนยันเชื้อด้วยวิธีปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรสแบบ multiplex และประเมินประสิทธิภาพของน้ำยาฆ่าเชื้อทั้ง 3 ชนิด (กลุ่มควอเทอนารีแอมโนเนียม กลุ่มโซเดียมไฮโปคลอไรด์ และกลุ่มโพแทสเซียม โมโนเปอร์ซัลเฟต) ด้วยวิธี Dilution-neutralization (EN 1656:2000) ผลการศึกษา พบเชื้อ C. neoformans ซีโรไทป์ A ในสิ่งขับถ่ายนกพิราบจำนวน 18 ตัวอย่างจากทั้งหมด 164 ตัวอย่าง (ร้อยละ 10.97) ซึ่งเขตลาดพร้าวมีอุบัติการณ์พบเชื้อสูงสุด โดยที่ปริมาณเชื้อ C. neoformans จากสิ่งขับถ่ายนกพิราบแบบแห้งมีปริมาณเชื้อมากกว่าสิ่งขับถ่ายนกพิราบแบบเปียกอย่างมีนัยสำคัญ อีกทั้งยังสามารถแยกเชื้อได้ทั้งบริเวณภายในและภายนอกอาคาร ผลการทดสอบประสิทธิภาพของน้ำยาฆ่าเชื้อ พบว่า กลุ่มเชื้อ C. neoformans ผสมกับสิ่งขับถ่ายนกพิราบมีความทนต่อการถูกทำลายของน้ำฆ่าเชื้อทั้ง 3 ชนิดในแง่ของระดับความเข้มข้นและระยะเวลาสัมผัสสูงกว่ากลุ่มเชื้อบริสุทธิ์ ซึ่งน้ำยาฆ่าเชื้อกลุ่มควอเทอนารีแอมโนเนียมมีประสิทธิภาพสูงสุดต่อการทำลายเชื้อ C. neoformans ที่ซึ่งมีความแตกต่างของชนิดโฮสต์และสิ่งแวดล้อม ดังนั้น การศึกษานี้ เชื้อ C. neoformans ยังคงมีการแพร่กระจายในบางพื้นที่ของกรุงเทพมหานครและควรใช้น้ำยาฆ่าเชื้อกลุ่มควอเทอนารีแอมโนเนียมที่ระดับความเข้มข้นอย่างน้อย 310 มิลลิกรัมต่อลิตรในระยะเวลา 1 นาที ซึ่งอยู่ในช่วงระดับแนะนำสำหรับนำไปใช้ลดการปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม