สัมพันธบทของบทละครเรื่องสาวิตรีและการสร้างสรรค์ใหม่เพื่อสื่อสารอุดมคติแห่งรัก

Abstract

งานวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสัมพันธบทด้านความคิดของเรื่องและภาพลักษณ์ตัวละครของบทละครเวทีเรื่องสาวิตรีทั้งห้าฉบับที่สร้างสรรค์ขึ้นโดยศิลปินชาวไทย รวมถึงศึกษากระบวนการสร้างสรรค์บทละครเวทีร่วมสมัยเพื่อสื่อสารแนวคิดอุดมคติแห่งรัก โดยผู้วิจัยทำหน้าที่เป็นผู้เขียนบทละครและผู้เชี่ยวชาญด้านการละคร นอกจากนี้ได้สำรวจทัศนคติของผู้ชมการแสดงและผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะการละครที่มีต่อผลงานสร้างสรรค์ด้วย ผลการวิจัยส่วนแรกว่าด้วยสัมพันธบทพบว่า บทละครเรื่องสาวิตรีฉบับต่างๆที่นำมาศึกษาสามารถจำแนกได้สอง กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มแรกคือกลุ่มที่รักษาความคิดของเรื่องและภาพลักษณ์ตัวละครนางสาวิตรีคงไว้เหมือนตัวบทต้นทาง กล่าวคือ บทละครร้องเรื่องสาวิตรี พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว กลุ่มที่สองมีการดัดแปลงความคิดของเรื่องให้สอดคล้องกับสังคมปัจจุบันและดัดแปลงภาพลักษณ์ตัวละครนางสาวิตรีให้มีความเป็นมนุษย์มากยิ่งขึ้น ผลการวิจัยส่วนที่สองว่าด้วยการสร้างสรรค์บทละครเวทีร่วมสมัยจากวรรณคดีการละครเรื่องสาวิตรี เพื่อสื่อสารแนวคิดเรื่องอุดมคติแห่งรัก พบว่าการสร้างสรรค์บทละครเวทีซึ่งมีที่มาจากวรรณคดี ผู้เขียนบทละครจำต้องมีความเข้าใจอย่างแตกฉาน ความเคารพในตัวบทวรรณคดี และความคิดสร้างสรรค์ นอกจากนั้นพบว่าโครงเรื่องเชิงเส้น เป็นแนวทางที่เหมาะสมสำหรับการเขียนบทละครในรูปแบบละครเพลง เพราะทำให้ผู้ชมการแสดงสามารถติดตามเรื่องราวได้ง่ายไม่สับสน อย่างไรก็ดีการเชื่อมโยงระหว่างฉากที่มีการข้ามมิติของห้วงเวลาจำต้องได้รับการระมัดระวังเป็นพิเศษ ประการสำคัญ คือ ผู้วิจัยได้ขยายขอบเขตนิยามของอุดมคติแห่งรักให้กว้างขวางยิ่งขึ้น กล่าวคือ มิได้จำกัดเพียงความกล้าหาญและเสียสละที่คู่รักพึงมีแก่กันเท่านั้นไม่ แต่ได้หมายรวมถึงความรักที่มนุษย์จักมีต่อครอบครัว สังคม และประเทศชาติของตนด้วย ส่วนสุดท้ายว่าด้วยทัศนคติของผู้ชมการแสดงพบว่า กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 90.8 เข้าใจความคิดของเรื่องจากบทละครที่ผู้วิจัยสร้างสรรค์ขึ้นใหม่ได้ถูกต้อง กล่าวคือ ความรักที่แท้จริงต้องกล้าหาญและเสียสละเพื่อประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าความสุขส่วนตน อีกทั้งพบว่าองค์ประกอบด้านบทละครที่ผู้ชมการแสดงพึงพอใจมากที่สุด คือบทละครมีความเหมาะสมและสอดคล้องกับเหตุการณ์ปัจจุบัน คิดเป็นค่าเฉลี่ย 4.36 และความคิดหรือประเด็นของเรื่องในบทละครมีความชัดเจน คิดเป็นค่าเฉลี่ย 4.22