บทความเกี่ยวกับการเมืองการปกครองในวรรณกรรมชุดผสมผสาน พระนิพนธ์ในพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ: การศึกษาแนวคิดและกลวิธีทางวรรณศิลป์

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาเนื้อหา แนวคิด และกลวิธีทางวรรณศิลป์ที่ปรากฏในบทความเกี่ยวกับการเมืองการปกครองในวรรณกรรมชุดผสมผสาน พระนิพนธ์ในพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ผลการศึกษาพบว่า บทความเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง จำนวน 66 เรื่อง มีเนื้อหาและแนวคิดที่สัมพันธ์กับบริบทสังคมไทยในสมัยที่ทรงพระนิพนธ์ กล่าวคือ พ.ศ. 2477 - 2486 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ทรงพระนิพนธ์บทความกลุ่มดังกล่าว เป็นยุคแรกเริ่มของการใช้ระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยในไทย และในช่วงนั้นไทยได้เข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อ พ.ศ. 2485 ลักษณะเช่นนี้ทำให้บทความทั้ง 66 เรื่อง มีเนื้อหาที่กล่าวถึงการเมืองปกครองไทยและต่างประเทศอย่างหลากหลาย แบ่งได้เป็น 4 กลุ่มคือ กลุ่มระบอบการปกครอง กลุ่มสงครามโลกและการเมืองระหว่างประเทศ กลุ่มผู้นำทางการเมือง และกลุ่มปัญหาเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง แนวคิดในบทความที่ศึกษาพบว่ามี 3 แนวคิด ได้แก่ แนวคิดเรื่องระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย แนวคิดเรื่องปัญหาเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง และแนวคิดเรื่องสงครามโลกและการเมืองระหว่างประเทศ ซึ่งมีความสัมพันธ์กับสภาพการเมืองการปกครองของสังคมไทยในเวลานั้น จากการศึกษากลวิธีทางวรรณศิลป์ในบทความที่ศึกษา สามารถแบ่งได้ 2 กลวิธีหลัก คือ กลวิธีทางวรรณศิลป์เพื่อวิพากษ์วิจารณ์การเมืองการปกครองของไทยและกลวิธีวรรณศิลป์เพื่ออธิบายหรือเสริมความเข้าใจเรื่องการเมืองการปกครอง กลวิธีทางวรรณศิลป์เพื่อวิพากษ์วิจารณ์การเมืองการปกครองของไทยประกอบด้วยการใช้เรื่องเล่าเกี่ยวกับการเมืองการปกครองของต่างประเทศเพื่อสื่อนัยเชื่อมโยงกับการเมืองการปกครองของไทย และการเสียดสีซึ่งมีการใช้ถ้อยคำแฝงนัยเป็นกลวิธีที่สำคัญ กลวิธีทางวรรณศิลป์เหล่านี้เป็นการกล่าวแบบไม่ตรงไปตรงมาเพื่อช่วยอำพรางแนวคิดบางประการที่ขัดแย้งกับรัฐบาลหรือผู้มีอำนาจทางการเมืองในสมัยนั้น และทำให้แนวคิดในบทความเกี่ยวกับการเมืองการปกครองหลายเรื่องในชุดผสมผสานมีนัยในการวิพากษ์วิจารณ์การเมืองการปกครองไทยตั้งแต่หลังเปลี่ยนแปลงการปกครองจนถึงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ส่วนกลวิธีทางวรรณศิลป์อีกกลุ่มหนึ่งคือ กลวิธีทางวรรณศิลป์เพื่ออธิบายหรือเสริมความเข้าใจเรื่องการเมืองการปกครอง ได้แก่ การสร้างถ้อยคำสำนวนขึ้นใหม่ การใช้อุปมานิทัศน์ และการใช้ภาพพจน์ กลวิธีทางวรรณศิลป์กลุ่มนี้ส่วนใหญ่ช่วยอธิบายเรื่องการเมืองการปกครองในต่างประเทศให้คนไทยเข้าใจได้ชัดเจนยิ่งขึ้น บทความเกี่ยวกับการเมืองการปกครองในวรรณกรรมชุดผสมผสานจึงมีทั้งการสร้างความรู้ความเข้าใจเรื่องการเมืองการปกครองแก่สังคมไทย ผสมผสานกับการสื่อนัยวิพากษ์วิจารณ์การเมืองการปกครองไทยในเวลานั้นอย่างมีวรรณศิลป์