ผลกระทบของการลงทุนภาครัฐเพื่อการพัฒนาเมืองศูนย์กลางความเจริญต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจเมืองขอนแก่น

Abstract

ศึกษาผลกระทบของการลงทุนภาครัฐที่มีต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจเมืองขอนแก่น โดยมีคำถามการวิจัยคือ เศรษฐกิจเมืองขอนแก่นเติบโตจากการลงทุนภาครัฐใช่หรือไม่ การลงทุนภาครัฐอะไรที่เป็นปัจจัยขับเคลื่อน และเกิดผลกระทบต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างไรและเพียงไรในปัจจุบัน โดยอาศัยกรอบทฤษฎีขั้วความเจริญ แนวคิดเศรษฐกิจเมืองฐานการส่งออกและการสะสมหมุนวน รูปแบบงานวิจัยเป็นแบบกรณีศึกษาที่ใช้วิธีการที่หลากหลาย ได้แก่ วิธีวิเคราะห์เนื้อหา สถิติเชิงพรรณนา วิธีวิเคราะห์ฐานการส่งออก วิธีวิเคราะห์แบบจำลองตัวทวี เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจเมือง ผลการศึกษาพบว่า โครงการเมืองศูนย์กลางความเจริญขอนแก่นภายใต้แผนพัฒนาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พ.ศ. 2504-2509 ถือเป็นนโยบายแห่งรัฐที่มีอิทธิพลต่อการเติบโตของเมืองขอนแก่นมากที่สุด เศรษฐกิจเมืองขอนแก่นเติบโตจากการลงทุนภาครัฐ โดยแบ่งเป็นสองช่วงคือ ช่วงแรก พ.ศ. 2504-2533 สาขาการบริหารราชการโดยศูนย์บริหารราชการเป็นปัจจัยขับเคลื่อน เกิดการไหลเข้าของเงินลงทุนภาครัฐ พร้อมกับการจ้างงานภาครัฐเติบโต ลดการย้ายออกและดึงดูดการย้ายเข้าทำให้ประชากรเมืองเพิ่มขึ้น ส่งผลกระทบต่อการบริโภคภายในเมืองและเกิดการเติบโตสาขาการค้าและบริการเอกชน ในช่วงที่สอง พ.ศ. 2504-2533 สาขาการศึกษาโดยมหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นปัจจัยขับเคลื่อน เกิดการส่งออกสาขาการศึกษาและก่อให้เกิดการเติบโตในระดับที่สูงกว่าช่วงแรก สร้างความหลากหลายของสาขาการค้าและบริการเอกชน ในด้านผลกระทบการใช้จ่ายภาครัฐต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจเมือง พบว่าตัวทวีคูณการใช้จ่ายเงินของมหาวิทยาลัยขอนแก่นสร้างผลกระทบด้านราย ได้แก่ เมืองมากกว่าหน่วยงานราชการทั่วไป และยังชี้ให้เห็นว่าการพัฒนาเมืองขอนแก่นมีความสอดคล้องกับแนวคิดขั้วความเจริญเติบโต และการเติบโตทางเศรษฐกิจเมืองขอนแก่นเกิดรูปแบบการสะสมหมุนวนแบบทีละชั้น งานวิจัยสรุปได้ว่าการลงทุนภาครัฐที่มีเป้าหมายชัดเจนและกระจุกตัว ดังเช่นศูนย์บริหารราชการและมหาวิทยาลัยขนาดใหญ่ มีศักยภาพสามารถกระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจเมืองได้