การแสวงหาพยานหลักฐานในคดีอาญาโดยมิชอบโดยเอกชน

Abstract

หลักการไม่รับฟังพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบถูกกำหนดขึ้นเพื่อคุ้มครองสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชนจากการแสวงหาพยานหลักฐานโดยมิชอบ ในประเทศต่างๆนำหลักการดังกล่าวมาปรับใช้เพื่อป้องกันการแสวงหาพยานหลักฐานโดยมิชอบของเจ้าหน้าที่รัฐเท่านั้น เมื่อพิจารณาประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๒๖ จึงมีประเด็นพิจารณาว่ามาตรา ๒๒๖ ถูกนำมาปรับใช้กับพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบโดยเอกชนซึ่งมีบทบาทในการแสวงหาพยานหลักฐานในคดีอาญาด้วยเช่นกันหรือไม่ เนื่องจากประเด็นดังกล่าวไม่ถูกนำมาวินิจฉัยในคำพิพากษาของศาลฎีกาโดยตรงแต่อย่างใด อีกทั้งความเห็นทางวิชาการทำให้เกิดความสับสนแก่ผู้ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเป็นอย่างยิ่ง ย่อมส่งผลต่อการกำหนดมาตรการทางกฎหมายที่เหมาะสมและรองรับการปรับใช้กับกรณีของเอกชนซึ่งไม่มีกฎหมายกำหนดหลักเกณฑ์การแสวงหาพยานหลักฐานไว้เช่นเดียวกับเจ้าหน้าที่รัฐอันอาจจะสร้างความเสียหายต่อกระบวนการยุติธรรมทางอาญาที่เอกชนมีอำนาจในการฟ้องคดีอาญาอย่างกว้างขวางได้ จากการศึกษาพบว่ากฎหมายไทยมีแนวคิดการไม่รับฟังพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบมาแต่ดั้งเดิม และสอดคล้องกับระบบการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีไทยที่เอกชนมีบทบาทในการดำเนินคดีอาญาเช่นเดียวกับเจ้าหน้าที่รัฐ และคู่ความต่างมีสิทธิในการใช้พยานหลักฐานต่อสู้คดีอย่างกว้างขวาง ดังนี้ มาตรา ๒๒๖ จึงต้องถูกนำมาปรับใช้กับกรณีการแสวงหาพยานหลักฐานของเอกชนเช่นกัน และจากการศึกษาเปรียบเทียบลักษณะพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบโดยเอกชนตามกฎหมายต่างประเทศ สามารถกำหนดขอบเขตการแสวงหาพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบของเอกชนจากการพิจารณากฎหมายที่มีสาระสำคัญในการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนซึ่งเป็นประโยชน์ในการตรวจสอบพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบของเอกชนเป็นอย่างยิ่ง ด้วยเหตุดังที่กล่าวมาข้างต้น จึงเสนอแนะให้สร้างความชัดเจนในการปรับใช้มาตรา ๒๒๖ กับกรณีพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบของเอกชน เพื่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรมทางอาญานำมาตรา ๒๒๖ มาปรับใช้กับพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบของเอกชนในกระบวนพิจารณาคดีได้อย่างเหมาะสม รวมถึงการกำหนดแนวทางหรือมาตรการทางกฎหมายที่สอดคล้องและรองรับกับขอบเขตการปรับใช้ในกรณีของเอกชนต่อไป