การวิเคราะห์เนื้อหาเรื่องประชาธิปไตยในกลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ในระดับประถมศึกษา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์เนื้อหาประชาธิปไตยในหลักสูตรการศึกษาระดับประถมศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 – 2551 2) วิเคราะห์เนื้อหาประชาธิปไตยในหนังสือเรียนสังคมศึกษา ระดับชั้นประถมศึกษาจำแนกตามหลักสูตรตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 – 2551 และ 3) เสนอกรอบแนวคิดเกี่ยวกับเนื้อหาประชาธิปไตยในกลุ่มสาระสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมในระดับประถมศึกษา แหล่งข้อมูลที่ศึกษาในครั้งนี้ได้แก่ หลักสูตรการศึกษาระดับประถมศึกษาตั้งแต่ พ.ศ. 2503 - พ.ศ. 2551 จำนวน 4 ฉบับ และหนังสือเรียนระดับประถมศึกษาวิชาสังคมศึกษาจำแนกตามหลักสูตรตั้งแต่ พ.ศ. 2503 - พ.ศ. 2551 19 เล่ม สรุปผลการวิเคราะห์ได้ดังต่อไปนี้ 1) หลักสูตรประโยคประถมศึกษาพุทธศักราช 2503 นั้นให้ความสำคัญกับหลักความรับผิดชอบ หลักการมีใจเปิดกว้าง และหลักการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม หลักสูตรประถมศึกษาพุทธศักราช 2521 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2533) นั้นให้ความสำคัญกับหลักความรับผิดชอบ และหลักการมีใจเปิดกว้าง ส่วนหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 นั้นให้ความสำคัญกับหลักการมีใจเปิดกว้าง หลักสิทธิเสรีภาพ หลักความมีวินัย หลักการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม หลักความรับผิดชอบและหลักการมีส่วนร่วม ส่วนหลักเหตุผล หลักความเท่าเทียม และหลักการแก้ไขปัญหาโดยสันติวิธี เป็น 3 หลักที่พบน้อยในทุกแหล่งข้อมูล 2) หนังสือเรียนสังคมศึกษาตามหลักสูตรประโยคประถมศึกษาพุทธศักราช 2503 ให้ความสำคัญกับหลักความรับผิดชอบ หลักการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม หลักการมีใจเปิดกว้าง หลักสิทธิและเสรีภาพ และหลักความมีวินัย หนังสือเรียนสังคมศึกษาตาม หลักสูตรประถมศึกษาพุทธศักราช 2521 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2533) ให้ความสำคัญกับหลักความรับผิดชอบ และ หลักการมีใจเปิดกว้าง ส่วนหนังสือเรียนสังคมศึกษาตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 ให้ความสำคัญกับหลักการมีใจเปิดกว้าง หลักสิทธิเสรีภาพ หลักความมีวินัย หลักการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม หลักความรับผิดชอบและหลักการมีส่วนร่วม ส่วนหลักเหตุผล หลักความเท่าเทียม และหลักการแก้ไขปัญหาโดยสันติวิธี เป็น 3 หลักที่พบน้อยที่สุดในทุกแหล่งข้อมูล 3) เนื้อหาประชาธิปไตยในอนาคตควรประกอบไปด้วยเรื่องที่เป็นแนวคิดพื้นฐานของประชาธิปไตยได้แก่เรื่องเหตุผล สิทธิเสรีภาพ และความเท่าเทียม และเรื่องที่เป็นคุณลักษณะหรือวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยได้แก่เรื่อง ความมีวินัย ความรับผิดชอบ การมีใจเปิดกว้าง การเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม การมีส่วนร่วม การแก้ไขปัญหาโดยสันติวิธี