ศักยภาพอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะ (Pangasius sp.) ไทย

Abstract

ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเหมาะสมแก่การเกษตร การผลิตปลาเผาะเป็นอุตสาหกรรมที่ไม่แพร่หลายนัก แต่มีความต้องการในต่างประเทศสูงขึ้นรัฐบาลจึงสนับสนุนโครงการพัฒนาสัตว์น้ำเศรษฐกิจตัวใหม่ของไทยเพื่อการส่งออก: ปลาเผาะ เพื่อขยายการผลิตและแปรรูปปลาเผาะเพื่อส่งออกไปยังตลาดสหภาพยุโรป ซึ่งในปัจจุบันมีประเทศเวียดนามเป็นผู้ผลิตปลาเผาะเพื่อการส่งออกสำคัญเพียงประเทศเดียว วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพของอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทย และศึกษาปัญหา อุปสรรค จากการดำเนินโครงการฯ โดยใช้ข้อมูลที่จากการสัมภาษณ์เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงปลาเผาะ เจ้าหน้าที่จากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน รวมทั้งประชาชนที่อยู่ในจังหวัดนครพนม และเพื่อศึกษาโครงสร้างการกระจายผลผลิตและการใช้ปัจจัยการผลิตของอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทย การเชื่อมโยงของสาขาการผลิตที่เกี่ยวเนื่องกับอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทย และผลกระทบของการขยายการผลิตปลาเผาะต่อผลผลิตรวมในประเทศ การส่งออก และผลตอบแทนปัจจัยการผลิต โดยใช้ตารางปัจจัยการผลิตและผลผลิตปี พ.ศ.2543 ผลการศึกษาพบว่า ประเทศไทยมีศักยภาพในการดำเนินอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะเพื่อการส่งออก แต่ต้องมีการปรับปรุงในด้านการบริหารจัดการให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้อุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทยควรมีการวางแผนทางด้านการตลาดและสิ่งแวดล้อมให้มีรายละเอียดที่ชัดเจนเพื่อเป็นแนวทางให้อุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทยประสบผลสำเร็จในการดำเนินการ เมื่อพิจารณาจากตารางปัจจัยการผลิตและผลผลิตพบว่า อุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทยเป็นส่วนหนึ่งของสาขาการประมงน้ำจืดและมีสัดส่วนค่อนข้างต่ำ โดยมีการใช้ปัจจัยการผลิตมาจากวัสดุเหลือใช้ของการทำปลากระป๋อง อาหารทะเลกระป๋องมากที่สุด ในขณะที่มีการกระจายผลผลิตไปยังการผลิตอาหารสัตว์มากที่สุด ในขณะที่การเชื่องโยงไปข้างหลังมีความสัมพันธ์กับการผลิตอุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า และการเชื่อมโยงไปข้างหน้าสัมพันธ์กับการค้าส่งมากที่สุด นอกจากนี้ยังพบว่าการขยายตัวของอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะส่งผลให้อุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะไทยและการประมงน้ำจืดขยายตัวส่งผลให้ภาคการส่งออกขยายตัวมากที่สุด รวมทั้งผลผลิตรวมในประเทศก็ขยายตัวด้วย เมื่อพิจารณาผลตอบแทนทางด้านการผลิตจะพบว่า ภาคเกษตรกรรมได้รับผลตอบแทนปัจจัยการผลิตมากที่สุด รองลงมาคือภาคอุตสาหกรรมและการบริการ ตามลำดับ สอดคล้องกับนโยบายในการสนับสนุนอุตสาหกรรมการผลิตปลาเผาะเพื่อแก้ปัญหาความยากจนให้แก่เกษตรกร โครงการฯ นำร่องทีจังหวัดนครพนมประสบกับปัญหาหลายด้านด้วยกัน ทั้งในด้านการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์ปลาเผาะ ผลิตภัณฑ์ปลาเผาะไม่มีความหลากหลาย และขาดผู้ดำเนินงานที่มีความชำนาญ ซึ่งปัญหาจากโครงการฯ เป็นบทเรียนเพื่อที่จะนำไปปรับปรุงเพื่อใช้ในกระบวนการผลิตและการส่งออกปลาเผาะ โดยการเผยแพร่ความรู้ให้แก่เกษตรกร รวมทั้งคิดค้นนวัตกรรมในการผลิตและแปรรูป รวมทั้งการวางแผนทางด้านการตลาดที่มีประสิทธิภาพ