การพัฒนารูปแบบการฝึกอบรมที่บูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในกระบวนการนวัตกรรมและการคิดนอกกรอบ เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการออกแบบการสอนอย่างสร้างสรรค์ สำหรับอาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษา

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการฝึกอบรมที่บูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในกระบวนการนวัตกรรมและการคิดนอกกรอบ เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการออกแบบการสอนอย่างสร้างสรรค์ สำหรับอาจารย์สถาบันอุดมศึกษา กลุ่มตัวอย่างสำหรับการศึกษาสภาพการออกแบบการเรียนการสอน และการสร้างนวัตกรรมทางการศึกษาได้แก่ อาจารย์สถาบันอุดมศึกษา จำนวน 410 คน จาก 155 สถาบัน เครื่องมือที่ใช้ คือแบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้าง และกลุ่มตัวอย่างที่ทดลองใช้รูปแบบฯ ได้แก่ อาจารย์มหาวิทยาลัยรังสิต จำนวน 14 คน เข้ารับการฝึกอบรมตามรูปแบบการฝึกอบรม รวม 30 วัน เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบประเมินคุณลักษณะผู้ที่มีการคิดนอกกรอบ 2 ชุด สำหรับประเมินก่อนและหลังการฝึกอบรม และแบบประเมินผลงานการออกแบบการสอนเชิงสร้างสรรค์ สถิติที่ใช้ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบ t-test dependent ผลการวิจัยพบว่า 1. องค์ประกอบของการฝึกอบรมที่บูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในกระบวนการนวัตกรรมและการคิดนอกกรอบ มี 5 องค์ประกอบ คือ 1) บุคลากร ได้แก่ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม และวิทยากร 2) เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ได้แก่ ระบบการจัดการเรียนการสอน แหล่งจัดเก็บผลงานออนไลน์ และแหล่งเนื้อหาออนไลน์ บทเรียนปฏิสัมพันธ์แบบออนไลน์สำหรับการฝึกการคิดนอกกรอบ และช่องทางการสื่อสาร คือ เว็บบอร์ด และอีเมล์ 3) กิจกรรมการฝึกอบรม แบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ปฐมนิเทศ การฝึกการคิดนอกกรอบ และการประเมินผลคุณลักษณะผู้ที่มีการคิดนอกกรอบและประเมินผลงานการออกแบบแผนการสอนเชิงสร้างสรรค์ 4) บทเรียนและแบบฝึกการคิดนอกกรอบออนไลน์เพื่อการออกแบบแผนการสอนเชิงสร้างสรรค์โดยใช้เทคนิคการคิดนอกกรอบของ ดร.เอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน และ 5) ใบงานกิจกรรม สำหรับบันทึกข้อมูลการฝึกหัดการคิดของผู้เข้ารับการฝึกอบรม 2. ขั้นตอนของการฝึกอบรม ประกอบด้วย 3 ระยะ 10 ขั้นตอน ได้แก่ ระยะที่ 1 ปฐมนิเทศ ประกอบด้วย 1) ปฐมนิเทศการฝึกอบรม 2) แนะนำเครื่องมือแบบออนไลน์ และแบบเผชิญหน้า 3) ประเมินคุณลักษณะการคิดนอกกรอบก่อนการฝึกอบรม 4) แนะนำเนื้อหาการฝึกอบรม ระยะที่ 2 ฝึกการคิดนอกกรอบ ประกอบด้วย 5) เข้าสู่การฝึกอบรมด้านการออกแบบการเรียนการสอน 6) เข้าสู่การฝึกอบรมด้านการคิดนอกกรอบ 7) ระบุปัญหาการเรียนการสอนโดยเทคนิคการคิดนอกกรอบ 8) ออกแบบการเรียนการสอนด้วยเทคนิคการคิดนอกกรอบ และระยะที่ 3 ประเมินผล ประกอบด้วย 9) ประเมินคุณลักษณะการคิดนอกกรอบหลังการฝึกอบรม และ ประเมินผลงานการออกแบบแผนการสอนเชิงสร้างสรรค์ และ 10) ประเมินผลโครงการฝึกอบรม 3. ผลการทดลองใช้รูปแบบพบว่าอาจารย์ผู้เข้ารับการฝึกอบรมมีคะแนนคุณลักษณะของผู้ที่มีการคิดนอกกรอบหลังการฝึกอบรมสูงกว่าก่อนการฝึกอบรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และผลงานการออกแบบแผนการสอน พบว่าอาจารย์มีความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบการเรียนการสอนระดับมาก