ประสิทธิผลของโปรแกรมลดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจร่วมกับ EGAT-Rama Heart Score สำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุในโรงพยาบาลชุมชน

Abstract

การศึกษากึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมลดปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจร่วมกับ EGAT-RAMA heart score สำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุในโรงพยาบาลชุมชน โดยเลือกโรงพยาบาลขนาด 90 เตียง จำนวน 4 แห่งในจังหวัดศรีสะเกษ แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม แล้วสุ่มเลือกผู้ป่วยอายุ 35-64 ปี ทั้งชายและหญิง ที่ยังไม่ประวัติโรคหัวใจและหลอดเลือด เข้าร่วมโปรแกรม ในกลุ่มทดลอง มีกิจกรรม 2 ส่วน ประกอบด้วย (1) เจ้าหน้าที่จะได้รับการอบรมเรื่องโรคหลอดเลือดหัวใจ, การประเมินความเสี่ยงรวมโดยใช้ RAMA-EGAT heart score, การให้คำปรึกษาแบบย่อ 5A’s (Assess, Advise, Agree, Assist, Arrange) (2) ผู้ป่วยจะได้รับการอบรมเพื่อเพิ่มทักษะการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยง, การให้คำปรึกษาแบบย่อ, จดหมายแจ้งและติดตามเยี่ยม ส่วนในกลุ่มควบคุมจะได้รับการอบรมจากแพทย์ประจำคลินิก และได้รับบริการตามปกติ กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด แยกเป็นกลุ่มทดลอง 356 และกลุ่มควบคุม 425 คน เริ่มดำเนินการระหว่าง กันยายน 2550-สิงหาคม 2551 เมื่อติดตามไปครบ 1 ปี พบว่ามีกลุ่มติดตามไม่ได้ในกลุ่มทดลอง และกลุ่มควบคุม ร้อยละ 5.6 และ 8.5 ตามลำดับ จึงแทนค่าในกลุ่มนี้ด้วยค่าสุดท้ายที่ติดตามได้และนำมาวิเคราะห์แยกเป็นกลุ่มทดลอง 355 คน และกลุ่มควบคุม 424 คน ใช้ t-test difference score เพื่อประเมินผลความแตกต่างของปัจจัยเสี่ยงและคะแนนความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ ผลการศึกษา หลังให้โปรแกรม คะแนนความเสี่ยง EGAT-RAMA heart score ที่เปลี่ยนแปลงไปในกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม เท่ากับ -0.03 และ +0.09 คะแนนตามลำดับ แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (p>0.05) ปัจจัยเสี่ยงในกลุ่มทดลองเมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุมเป็นดังนี้ (ความแตกต่างมีนัยสำคัญทางสถิติ) คือ HDL-C (mg/dL) +2 (4.7%) VS –0.5 (1.1%), รอบเอว (นิ้ว) –1.3 (3.8%) VS +0.1 (0.3%), Systolic blood pressure (mmHg) +1.7 (1.4%) VS –0.9 (0.6%), Diastolic blood pressure (mmHg) –1.1 (1.3%) VS –3.5 (4.1%) และ Total cholesterol (mg/dL) +1 (0.5%) VS –5.3 (2.8%) คะแนนความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดหัวใจเพิ่มขึ้น (เต็ม 20 คะแนน) 2.4 คะแนน (19.8%) VS 0.2 คะแนน (1.5%) ส่วนการสูบบุหรี่ มีผู้เลิกบุหรี่ได้ในกลุ่มทดลอง 9.5% เทียบกับ 5.9% ในกลุ่มควบคุม แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ สรุป การศึกษาในครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า โปรแกรมลดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจไม่มีผลชัดเจนในการลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ แต่สามารถลดปัจจัยเสี่ยงบางปัจจัยได้ ดังนั้นเพื่อให้การลดปัจจัยเสี่ยงให้ได้ผลยิ่งขึ้น ควรมีการปรับกลวิธีให้เหมาะสม โดยดำเนินการให้คำปรึกษาร่วมไปกับการให้ยาด้วย