การตระหนักรู้ของดิจิทัลเนทีฟไทยต่อการละเมิดลิขสิทธิ์การ์ตูนและแอนิเมชันญี่ปุ่นออนไลน์

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตุประสงค์เพื่อศึกษาการตระหนักรู้ของดิจิทัลเนทีฟไทยต่อการละเมิดลิขสิทธิ์การ์ตูนและแอนิเมชันญี่ปุ่นออนไลน์ การบริโภคสื่อและการใช้งานอินเทอร์เน็ตของดิจิทัลเนทีฟไทยที่ก่อให้เกิดการละเมิดลิขสิทธิ์การ์ตูนและแอนิเมชันญี่ปุ่นออนไลน์ ตลอดจนการใช้งานอินเทอร์เน็ตของดิจิทัลเนทีฟไทยที่มีการต่อรองกับเจ้าของลิขสิทธิ์ในฐานะผู้บริโภค การวิจัยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มตัวอย่างที่เป็นดิจิทัลเนทีฟในกรุงเทพมหานครที่มีคุณลักษณะตามที่ผู้วิจัยกำหนด คือ เป็นผู้ที่มีการใช้งานอินเทอร์เน็ตเกี่ยวกับการ์ตูนและแอนิเมชันญี่ปุ่นออนไลน์ จำนวน 10 คน ผลการวิจัยพบว่า ในปัจจุบันการ์ตูนมีการพัฒนาจากกระดาษสู่รูปแบบดิจิทัลจึงทำให้สามารถเข้าถึงได้ง่ายผ่านอินเทอร์เน็ตและทำให้เกิดการละเมิดลิขสิทธิ์ออนไลน์ได้ง่ายเช่นกัน ดิจิทัลเนทีฟไทยมีการละเมิดลิขสิทธิ์ใน 3 ขั้นตอนดังนี้ คือ 1) การนำข้อมูลเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์โดยใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรือดาวน์โหลดจากแหล่งที่ละเมิดลิขสิทธิ์ 2) การดัดแปลงข้อมูลโดยการแปลและแก้ไขข้อมูลต้นฉบับ 3) การเผยแพร่ต่อสาธารณชน ผลจากการสัมภาษณ์แบบเชิงลึกพบว่า กลุ่มตัวอย่างทั้ง 10 คนมีความตระหนักรู้ในเรื่องลิขสิทธิ์ มีการกระทำที่ละเมิดกฎหมายโดยแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ผู้ผลิตและผู้บริโภคผลงานการ์ตูนละเมิดลิขสิทธิ์ออนไลน์ อีกทั้งดิจิทัลเนทีฟไทยยังมีการต่อรองกับเจ้าของลิขสิทธิ์ในฐานะผู้บริโภคโดยสร้างพื้นที่สมมติขึ้นมา เรียกว่า “พื้นที่สีเทา” เป็นการสร้างความหมายและการตีความขึ้นมาใหม่เพื่อใช้ในการต่อรองให้การกระทำละเมิดลิขสิทธิ์ดังกล่าวยังเป็นสิ่งที่ยอมรับได้ นอกจากนี้ การวิจัยยังพบว่า ดิจิทัลเนทีฟไทยที่บริโภคการ์ตูนออนไลน์มีการรวมตัวกันในลักษณะที่เรียกว่าชุมชนออนไลน์ มีการสร้างกฎเกณฑ์หรือเงื่อนไขในการกำกับดูแลซึ่งกันและกันไม่ต่างไปจากสังคมในโลกแห่งความเป็นจริง เรียกว่า “ข้อตกลงร่วมกัน” เพื่อให้คนในสังคมสามารถบริโภคการ์ตูนออนไลน์ได้ต่อไปโดยยังตระหนักเรื่องลิขสิทธิ์ เช่น บริโภคการ์ตูนออนไลน์ต่อเมื่อเรื่องดังกล่าวยังไม่มีลิขสิทธิ์ในไทย เป็นต้น