พลวัตและความหลากหลายของแพลงก์ตอนพืชในบริเวณปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร

Abstract

การศึกษาองค์ประกอบประชากรแพลงก์ตอนพืชในกลุ่มไมโครแพลงก์ตอนและนาโนแพลงก์ตอนบริเวณปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร ได้ดำเนินการในระหว่างเดือนกรกฎาคม 2540 ถึงเดือนกรกฎาคม 2541 ทุก 2 เดือน หามวลชีวภาพของไมโครแพลงก์ตอนและพิโคและนาโนแพลงก์ตอนในรูปของคลอโรฟิลล์-เออินทรีย์คาร์บอนและอินทรีย์ไนโตรเจน พร้อมทั้งตรวจวัดปัจจัยสิ่งแวดล้อมและวิเคราะห์ปริมาณสารอาหารหลักในบริเวณศึกษา ผลการศึกษาพบแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด 10 กลุ่ม ไมโครแพลงก์ตอนที่พบมี 70 สกุล ไมโครแพลงก์ตอนสกุลที่พบได้ในทุกช่วงเวลาที่เก็บตัวอย่างคือ ไดอะตอม Skeletonema sp., Thalassosra spp.และ Ntzscha spp. และสาหร่ายสีน้ำเงินแกมเขียวสกุล Oscllatora ความหลากหลายของแพลงก์ตอนพืชมีค่าสูงสุดในเดือนพฤศจิกายน 2540 ซึ่งเป็นช่วงฤดูฝน และต่ำสุดในเดือนพฤษภาคม 2541 ซึ่งเป็นช่วงฤดูแล้ง ความหนาแน่นเฉลี่ยของไมโครแพลงก์ตอนสูงสุดในเดือนมีนาคม 2541 เท่ากับ 2.69 x 10⁷ เซลล์ต่อลิตร และต่ำสุดในเดือนกรกฎาคม 2540 เท่ากับ 3.54x10⁵ เซลล์ต่อลิตรโดย Skeletonema sp. มีความหนาแน่นมากที่สุดในฤดูแล้ง ส่วน Oscllatora spp. มีความหนาแน่นมากที่สุดในช่วงฤดูฝน นาโนแพลงก์ตอนมีความหนาแน่นเฉลี่ยสูงสุดในเดือนกรกฎาคม 2541 เท่ากับ 2.48x10⁷ เซลล์ต่อลิตร และต่ำสุดในเดือนมีนาคม 2541 เท่ากับ 3.41x10⁶เซลล์ต่อลิตร กลุ่มที่พบมีความหนาแน่นมากคือ แฟลกเจลเลต ไดอะตอม และสาหร่ายสีน้ำเงินแกมเขียว ความหนาแน่นของแพลงก์ตอนพืชในเวลากลางวันสูงกว่ากลางคืน ปริมาณคลอโรฟิลล์-เอของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมดมีค่าเฉลี่ยอยู่ในช่วง 7.85-38.14 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร โดยมีค่าสูงสุดในเดือนกรกฎาคม 2541 และต่ำสุดในเดือนมกราคม 2541 ปริมาณคลอโรฟิลล์-เอของไมโครแพลงก์ตอน และพิโคและนาโนแพลงก์ตอนคิดเป็นร้อยละ 35.14 และ64.86 ของคลอโรฟิลล์-เอทั้งหมด ตามลำดับ โดยที่คลอโรฟิลล์-เอส่วนใหญ่มาจากพิโคและนาโนแพลงก์ตอน ยกเว้นในช่วงที่เกิดการบลูมของ Skeletonema sp. แสดงให้เห็นว่าพิโคและนาโนแพลงก์ตอนเป็นผู้ผลิตขั้นต้นที่สำคัญในบริเวณปากแม่น้ำท่าจีนและมีบทบาทสำคัญในการถ่ายทอดสารอาหารและพลังงานในระบบนิเวศนี้ การแปรผันของประชากรแพลงก์ตอนพืชในบริเวณปากแม่น้ำท่าจีนขึ้นอยู่กับอิทธิพลของความเค็มของน้ำโดยปัจจัยที่มีอิทธิพลรองลงมาได้แก่แอมโมเนียและซิลิเกต ค่าผลผลิตเบื้องต้นที่ประเมินได้แสดงว่าบริเวณปากแม่น้ำท่าจีนมีสภาวะเป็น mesotrophc ในฤดูฝน 2540 แต่เป็น eutrophc ในฤดูแล้งและฤดูฝน 2541 ผลจากการศึกษาในครั้งนี้แสดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงประชากรแพลงก์ตอนพืชที่แตกต่างจากในอดีตซึ่งมีไดอะตอมเป็นกลุ่มเด่นเกือบตลอดปี แต่อย่างไรก็ตามบริเวณนี้ยังจัดว่าเป็นบริเวณที่มีผลผลิตค่อนข้างสูงเป็นแหล่งอาหารที่อุดมสมบูรณ์ของสัตว์น้ำแห่งหนึ่ง