กลุ่มพลังประชาธิปไตยในประชาสังคม : บทบาทในการผลักดันนโยบายปฏิรูปการเมือง พ.ศ. 2536-2538

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะ บทบาท และกระบวนการผลักดัน ของกลุ่มพลังประชาธิปไตยในการเรียกร้องให้มีการปฏิรูปการเมือง และการตัดสินใจรับเอาข้อเรียกร้องในการปฏิรูปการเมืองเป็นนโยบายของรัฐบาล ในช่วงปี พ.ศ. 2536 - 2538 มีสมมติฐานการศึกษา ว่า กลุ่มพลังประชาธิปไตยแสดงบทบาทโดยการระดมพลังมวลชน และสร้างจิตสำนึกร่วมของสังคม เพื่อให้รัฐเห็นความสำคัญของปัญหาปฏิรูปการเมือง และใช้วิธีการกดดันทางการเมือง เพื่อให้การจัดทำนโยบายสอดคล้องกับความเห็นของกลุ่ม และให้มีการประกาศเป็นนโยบายของรัฐบาลในที่สุด ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะของกลุ่มพลังประชาธิปไตยในประชาสังคมที่มีบทบาทในการผลักดันนโยบายปฏิรูปการเมืองนั้นประกอบไปด้วยบุคคล/กลุ่มบุคคลสามประเภทด้วยกัน คือ 1) ปัจเจกบุคคล 2) กลุ่ม/องค์กรที่สนใจประชาธิปไตยและการเมือง และ 3) ชุมชนวิชาการ ซึ่งมีลักษณะการรวมตัวกันในการผลักดันอย่างหลวมๆ ไม่ถาวร และเป็นความร่วมมือกันในแนวราบ กลุ่มพลังประชาธิปไตยได้แสดงบทบาทในการผลักดันนโยบายปฏิรูปการเมืองตั้งแต่การจุดประเด็นปัญหา ข้อเรียกร้องให้มีการแก้ไขและยกร่างรัฐธรรมนูญ การกดดันสังคมการเมืองโดยการให้ความรู้กับสาธารณะ การเข้าพบบุคคลสำคัญของฝ่ายสังคมการเมือง การระดมพลังมวลชนพลังความคิดและความเห็นพ้อง การใช้สื่อในการเผยแพร่ ซึ่งไม่มีแบบแผนที่แน่นอนในแต่ละช่วงของการกำหนดนโยบาย ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ทางการเมืองและประสิทธิภาพการทำงานของรัฐบาล โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบการทำงานของภาครัฐตลอดจนผลักดันข้อเรียกร้องและข้อเสนอนโยบาย ปฏิรูปการเมืองให้เข้าสู่ความสนใจรวมทั้งเร่งการตัดสินใจจากภาครัฐ ส่งผลให้รัฐบาลต้องตัดสินใจ กำหนดนโยบายการปฏิรูปการเมืองเพื่อลดแรงกดดันจากภาคประชาสังคม โดยการตั้งคณะกรรมการ พัฒนาประชาธิปไตย (คพป.) ในสมัยรัฐบาลนายชวน หลีกภัย และกำหนดนโยบายปฏิรูปการเมือง โดยการตั้งคณะกรรมการปฏิรูปการเมือง (คปก.) ในสมัยรัฐบาลนายบรรหาร ศิลปอาชา