การคุ้มครองเด็กและเยาวชนในกรณีที่ตกเป็นผู้เสียหายในความผิดอาญา : ศึกษาอำนาจหน้าที่ของเจ้าพนักงานภายใต้ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลเยาวชนและครอบครัวฯ

Abstract

เมื่อเด็กและเยาวชนตกเป็นผู้เสียหายในความผิดอาญาจากการกระทำของบุคคลอื่น บิดา มารดา ย่อมมีหน้าที่ในการดูแลการดำเนินคดี แทนผู้เยาว์ ต่อผู้กระทำความผิด และรักษาเยียวยาสภาพร่างกาย และจิตใจของผู้เสียหาย แต่ถ้าหากเด็กไม่มีบิดา มารดา หรือมีแต่บิดา หรือมารดา ด้อยความรู้ความสามารถ หรือบิดา มารดา เป็นผู้กระทำความผิดต่อเด็ก ย่อมเป็นเหตุให้เด็กและเยาวชนผู้เสียหาย จะขาดผู้ที่จะเข้ามาปกป้องดูแลสวัสดิภาพของตน ในกรณีที่เป็นปัญหาสำคัญที่รัฐควรเข้ามามีบทบาท กำหนดให้เจ้าพนักงานของรัฐมีส่วนร่วมในการปกป้องคุ้มครองดูแลเด็ก ซึ่งตกเป็นผู้เสียหาย อันเป็นการคุ้มครองสิทธิของเด็กตามหลักสิทธิมนุษยชน ในปัจจุบัน เมื่อเด็กเป็นผู้กระทำความผิดอาญาจะอยู่ภายใต้การพิจารณาคดีของศาลเยาวชนและ ครอบครัว ซึ่งมีวิธีพิจารณาคดีเป็นพิเศษแตกต่างจากศาลทั่วไป โดยคำนึงถึงผลประโยชน์สูงสุดของเด็กเป็นสำคัญ อีกทั้งยังมีเจ้าพนักงานสถานพินิจ ซึ่งอยู่ภายใต้พระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลเยาวชนและครอบครัว และวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2534 เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่คุ้มครองเด็กและเยาวชน ผู้กระทำความผิดด้วย แต่ในกรณีที่เด็กเป็นผู้เสียหาย เจ้าพนักงานสถานพินิจ มีบทบาทในการคุ้มครองเด็กและเยาวชนผู้เสียหาย เฉพาะคดีครอบครัวที่ผู้เยาว์ มีผลประโยชน์ ได้เสีย เมื่อมีการดำเนินคดีในศาลเยาวชน และครอบครัวเท่านั้น เมื่อเปรียบเทียบกับต่างประเทศ จะเห็นได้ว่าบทบัญญัติของกฎหมายหลายประเทศ อาทิเช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศเยอรมัน ประเทศอังกฤษ กำหนดบทบาท เจ้าพนักงานของรัฐ ให้มีอำนาจหน้าที่คุ้มครองเด็กในการสืบเสาะและค้นหาเด็กที่อยู่ในภาวะอันตราย รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเด็ก เพื่อนำเสนอศาลประกอบการพิจารณา มีส่วนร่วมในการพิจารณาคดีของศาล ตลอดจนกำกับให้เป็นไป ตามคำสั่งศาล ซึ่งต่างจากประเทศไทย ที่เจ้าพนักงานของรัฐไม่มีบทบาทเท่ากับองค์กรของเอกชน แต่องค์กรเอกชนก็ ไม่อาจทำหน้าที่ในการคุ้มครองเด็กที่ตกเป็นผู้เสียหาย ในคดีอาญาได้เท่าที่ควร เพราะขาดกฎหมายรองรับ ด้วยเหตุดังกล่าว จึงสมควรเพิ่มบทบาทและอำนาจหน้าที่ของรัฐ อันได้แก่ สถานพินิจ ให้มีอำนาจหน้าที่ในการคุ้มครองเด็กที่เป็นผู้เสียหายในคดีอาญา ซึ่งขาดไร้ผู้ดูแล ทั้งควรมีเจ้าพนักงานผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับเด็ก อันได้แก่ นักจิตวิทยา นักสังคมลงเคราะห์ แพทย์ เพิ่มเติมในองค์กรดังกล่าว โดยการขยายหน่วยงาน เพิ่มบุคลากร และงบประมาณ