โครงสร้างประชากรของปลาในบริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร

Abstract

ศึกษาโครงสร้างกลุ่มประชากรของปลาในบริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร ในระหว่างเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2540 ถึง เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2541 รวมระยะเวลา 13 เดือน โดยทำการเก็บตัวอย่างโดยเรืออวนรุนขนาดเล็กทุก 2 เดือน ในช่วงเวลากลางวันและกลางคืน จำนวนสถานีเก็บตัวอย่างรวมทั้งสิ้น 7 สถานี พร้อมกันนี้ได้ทำการตรวจวัดความเค็ม อุณหภูมิและความเป็นกรด-ด่างของน้ำควบคู่ไปกับการเก็บตัวอย่างปลา พบปลา 35 วงศ์ 73 ชนิด โดยแบ่งปลาที่พบได้เป็น 2 กลุ่ม คือปลาที่อาศัยอยู่อย่างถาวรในป่าชายเลนโดยจะอาศัยอยู่ตั้งแต่ระยะวัยอ่อนถึงระยะเต็มวัยมีทั้งสิ้น 9 วงศ์ ได้แก่ปลาในวงศ์ Clupeidae Engraulidae Hemirhamphidae Sillaginidae Leiognathidae Gerreidae Eleotridae Gobiidae และ Periophthalmidae ส่วนอีกกลุ่มเป็นปลาที่อาศัยอยู่ชั่วคราวในป่าชายเลน โดยจะเข้ามาในระยะวัยอ่อนเพื่อเป็นแหล่งอนุบาลหรือเข้ามาหาอาหารในระยะโตเต็มวัยอีกครั้งหนึ่งมีทั้งสิ้น 26 วงศ์ ได้แก่ ปลาในวงศ์ Mugilidae Polynemidae Ambassidae Carangidae และ Sciaenidae เป็นต้น ปลาที่พบเป็นกลุ่มเด่นโดยมีความชุกชุมมากที่สุดและกระจายอยู่ทั่วไปในทุกสถานีได้แก่ ปลาข้าวเม่าชนิด Ambassis gymnocephalus ปลากุเรา Eleutheronema tetradactylum และปลากระบอกดำ Liza subviridis ซึ่งปลาทั้งสองชนิดหลังนี้มีค่าผลผลิตสูงสุดด้วยในบริเวณนี้ กลุ่มประชากรของปลาในบริเวณปากแม่น้ำท่าจีนมีการเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลาและฤดูกาล โดยพบว่าชนิดของปลาในช่วงเวลากลางคืนมากกว่าเวลากลางวัน ความชุกชุมและค่าผลผลิตของปลาแต่ละชนิดมีค่าสูงในช่วงฤดูฝน พ.ศ. 2540 บริเวณฝั่งบางหญ้าแพรก โดยมีความเค็มเป็นปัจจัยที่สำคัญในการจำกัดความชุกชุมและการกระจายของปลา ปลาที่จับได้จากการศึกษาครั้งนี้ส่วนใหญ่เป็นปลาที่มีขนาดเล็กและอยู่ในระยะวัยรุ่น ในการศึกษาครั้งนี้พบว่าอาหารในกระเพาะปลามีทั้งสิ้น 18 ชนิด ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ได้ดังนี้คือ กลุ่มที่เป็นแพลงก์ตอนสัตว์ ได้แก่ โคพีพอด กุ้งเคยและ แอมฟิพอด กลุ่มสัตว์พื้นทะเล ได้แก่ ไส้เดือนทะเลและหนอนตัวกลม กลุ่มสาหร่ายและแพลงก์ตอนพืช ได้แก่ สาหร่ายสีเขียว สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน ไดอะตอม ไดโนแฟลกเจลเลต และกลุ่มที่เป็นซากอินทรีย์สาร ได้แก่ซากพืชและซากสัตว์ ปลากลุ่มที่พบมากที่สุดเป็นกลุ่มที่กินสัตว์อื่นเป็นอาหารและกลุ่มที่กินซากอินทรีย์สาร ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าบริเวณแนวป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาครเป็นแหล่งอนุบาลปลาวัยอ่อนและเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญสำหรับกลุ่มประชากรปลา