การวิเคราะห์ตำนานสุริยคราสและจันทรคราสของชนชาติไท

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดประสงค์ที่จะศึกษาวิเคราะห์ตำนานสุริยคราสและจันทรคราสจำนวนต่างๆ ของชนชาติไทบางกลุ่ม อันได้แก่ ไทพ่าเก ไทใต้คง ไทใหญ่ ไทลื้อ ไทเขิน ไทยยวน ไทยอีสาน ไทลาว ไทดำไทขาว ไทยภาคกลางและไทยภาคใต้ ซึ่งเป็นข้อมูลที่มีผู้รวบรวมไว้แล้วส่วนหึ่ง ทั้งที่เป็นสำนวนลายลักษณ์และสำนวนมุขปาฐะ และข้อมูลภาคสนามที่ผู้วิจัยรวบรวมเพิ่มเติม โดยใช้กรอบแนวคิดทางด้านคติชนวิทยา เพื่อทำความเข้าใจในด้านโครงสร้างและเนื้อหาของตำนานสุริยคราสและจันทรคราส รวมทั้งความเชื่อและพิธีกรรมที่เกี่ยวกับสุริยคราสและจันทรคราส ในการวิเคราะห์โครงสร้างและเนื้อหาของตำนานสุริยคราสและจันทรคราสของชนชาติไทนั้นผู้วิจัยได้อาศัยแนวคิดทฤษฎีของนักคิดสำนักโครงสร้างนิยมคือ Vladimir Propp และ Claude Levi-Strauss มาปรับใช้ในงานวิจัยนี้ ทั้งนี้เพื่อให้เห็นส่วนประกอบของตำนานเรื่องนี้ว่า ในแต่ละช่วงเหตุการณ์มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันอย่างไร หรือมีการผูกเรื่องหรือจัดวางลำดับเหตุการณ์อย่างไร ผลของการศึกษาวิเคราะห์โครงสร้างของตำนานสุริยคราสและจันทรคราส สามารถแยกเป็นแบบเรื่องประเภทต่างๆ ได้ 4 ประเภทใหญ่ๆ ซึ่งแต่ละแบบเรื่องมีความสัมพันธ์กับคติความเชื่อและศาสนาที่ต่างกัน กล่าวคือ แบบเรื่องกบกินเดือน/ตะวัน เป็นคติความเชื่อดั้งเดิมของคนไทก่อนรับอิทธิพลทางพุทธศาสนา แบบเรื่องพี่น้องทะเลาะ/โกรธกันและแบบเรื่องพี่น้องไปเยี่ยมเยือนกัน เป็นแบบเรื่องที่ได้รับอิทธิพลทางพุทธศาสนา และแบบเรื่องราหูอมจันทร์/อาทิตย์ เป็นแบบเรื่องในคติพราหมณ์-ฮินดู การวิเคราะห์เปรียบเทียบและเชื่อมโยงความคิดความเชื่อในตำนานสำนวนต่างๆ ดังกล่าวนี้ ทำให้เห็นพัฒนาการของตัวละครและพฤติกรรมของตัวละคร ที่สะท้อนพัฒนาการทางความคิดและความเชื่อทางศาสนาในสังคมวัฒนธรรมของชนชาติไท