การศึกษามิติที่ซ่อนอยู่และการซ้อนทับของการอาศัยอยู่ : กรณีศึกษา ทาวน์เฮาส์

Abstract

"บ้าน" จะต้องเป็นที่ที่ให้ความสุขกาย อุ่นใจ ให้อิสระแก่ผู้ที่จะสลักเสลาสาระและวิถีชีวิตตลอดจนเป็นที่ที่ให้ความเป็นบุคคลของผู้อยู่ได้เติบโตจนเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีให้แก่สังคม แต่การที่จะออกแบบ สร้างสรรค์ บ้านให้รองรับชีวิตมนุษย์ที่เต็มไปด้วยความซับซ้อน หลากหลายและพร้อมจะมีการแปรเปลี่ยนไปตามกาลเวลาอยู่เสมอนั้น ไม่ใช่เรื่องที่ง่ายนัก โดยเฉพาะบ้านสำเร็จรูปที่มีพื้นที่จำกัดอย่าง "ทาวน์เฮาส์" ดังนั้นการวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาใน 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ มิติซ้อนทับของประโยชน์ใช้สอย มิติที่ซ่อนอยู่เพื่อรองรับโลกของบุคคล และมิติที่ซ่อนอยู่เพื่อรองรับการปรับเปลี่ยนและต่อเติม โดยการเข้าไปสังเกตแบบมีส่วนร่วมหรือใช้ชีวิตร่วมเป็นระยะๆ กับครอบครัวที่อาศัยอยู่ทาวน์เฮาส์ในกรุงเทพมหานครจำนวน 2 กรณีศึกษาที่มีความแตกต่างในด้านลักษณะ ขนาดของครอบครัว และรูปแบบทางสถาปัตยกรรม โดยทั้ง 2 หลังนั้นจะต้องผ่านการอยู่อาศัยจากผู้เป็นเจ้าของที่เป็นสถาปนิกที่มีความพิถีพิถันในการอาศัยอยู่มานานพอจนเห็นการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง ต่อเติมในแง่สถาปัตยกรรมอย่างต่อเนื่องและชัดเจน ซึ่งจะทำให้ได้ข้อมูลที่มีค่าพอแก่ผู้ที่สนใจต่อไป การออกแบบสร้างสรรค์ "ทาวน์เฮ้าส์" ให้สามารถรองรับความซับซ้อนหลากหลายของชีวิตมนุษย์จนเป็น "บ้านแห่งชีวิต" ที่แท้จริงได้นั้นจะต้องมองภาพทาวน์เฮ้าส์เป็น 3 ภาพคือ 1. "ภาพปรากฏ" เพื่อรองรับการซ้อนทับของประโยชน์ใช้สอย ซึ่งเป็นภาพที่รองรับความต้องการพื้นฐานและแก้ปัญหาความขาดแคลนหรือความไม่เหมาะสมของ ส่วนครัว เก็บของตากผ้า และพื้นที่สีเขียว ซึ่งภาพที่ปรากฏนี้จะทำให้ทาวน์เฮาส์เป็นสถาปัตยกรรมที่มีพื้นที่เอนกประสงค์ มีการซ้อนทับทางตั้งในพื้นที่บริการ มีผนังสำหรับเก็บของ และเป็นสถาปัตยกรรมที่เอื้อต่อการมีพื้นที่สีเขียวเพิ่มขึ้น 2. "ภาพที่ไม่ปรากฏ" เพื่อรองรับโลกของแต่ละบุคคล ที่แทรกอยู่ในพื้นที่ร่วมที่มีพื้นฐานที่สอดคล้องกับความเป็นบุคคลแต่ละคนโดยมีวัยเป็นตัวแปรสำคัญ ซึ่งจะทำให้พื้นที่ร่วมที่เคยรองรับประโยชน์ใช้สอยธรรมดาๆ กลับเป็นพื้นที่ที่มีความวิเศษทำให้ความเป็นบุคคลของผู้อยู่ได้มีโอกาสเติบโตอย่างแท้จริง โดยพื้นที่ร่วมเหล่านี้ได้แก่ "ชั้นลอยใต้หลังคาโรงรถ" ที่ซุกในโลกของเด็ก "เฉลียงด้านหลัง" พื้นที่ส่วนตัวในโลกของผู้ใหญ่ "ชานพักหน้าบ้าน" ที่รองรับความเป็นบุคคลของพ่อบ้าน และ "โถงอเนกประสงค์" ที่อยู่ของคนชรา 3. "สภาพที่กำลังจะปรากฏ" เพื่อรองรับการปรับเปลี่ยนและต่อเติม ชีวิตมนุษย์มีการเปลี่ยนแปลงในแง่ต่างๆไปตามกาลเวลาแฝงอยู่ได้แก่ วัย จำนวน และความต้องการ ทำให้ไม่สามารถที่จะออกแบบทาวน์เฮาส์ให้ถูกจิต ถูกใจ ถูกกายผู้อยู่อย่างสมบูรณ์ได้ จึงต้องทิ้งร่อยรอยเพื่อเอื้อให้ผู้อยู่ได้เลือกได้สร้างสรรค์ให้สอดคล้องเหมาะสมกับครอบครัวของตนเอง ดังนั้นเพื่อสนองกับการทิ้งร่อยรอย ทาวน์เฮาส์จะต้องเป็นสถาปัตยกรรมที่มีลักษณะของสเปซภายในบางแห่งที่ไม่สมบูรณ์ มีการสนองต่อการเติบโตทางตั้งขอพื้นที่ส่วนตัว มีการทิ้งร่องรอยของ "โครงสร้าง" ไว้กับองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม ตลอดจนมีเฟอร์นิเจอร์และองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมที่ง่ายต่อการเคลื่อนที่