รูปแบบและการนำเสนอรายการดนตรีคลาสสิกทางสถานีวิทยุกระจายเสียงไทย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาจุดกำเนิดและพัฒนาการของรายการดนตรีคลาสสิกทางวิทยุกระจายเสียงไทย รวมทั้งศึกษารูปแบบและวิธีการนำเสนอรายการดนตรีคลาสสิกดังกล่าว ด้วยการวิเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์เจาะลึกผู้ดำเนินรายการดนตรีคลาสสิกในอดีตและปัจจุบัน กลุ่มผู้ฟังรายการดนตรีคลาสสิก เอกสารที่เกี่ยวข้องและเทปรายการที่ออกอากาศ โดยใช้แนวคิดเกี่ยวกับองค์ประกอบของการผลิตรายการวิทยุกระจายเสียง การจัดรายการเพลงและการจัดรายการเพลงคลาสสิก และแนวคิดเกี่ยวกับสุนทรียรสในการฟังดนตรี เป็นกรอบในการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิเคราะห์พบว่า ในปี พ.ศ. 2493 สถานีวิทยุ 1 ปณ. ของกรมไปรษณีย์โทรเลข เป็นสถานีวิทยุแห่งแรกของประเทศไทยที่เปิดเพลงคลาสสิก ต่อจากนั้นจึงมีรายการดนตรีคลาสสิกนำเสนอทางสถานีวิทยุแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2508) สถานีวิทยุกระจายเสียงมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (2510) สถานีวิทยุองค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย (2536) และสถานีวิทยุมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี (2540) ตามลำดับ และการจัดรายการดนตรีคลาสสิกทางวิทยุกระจายเสียงไทยนั้นมีพัฒนาการมาเป็นลำดับจากอดีตที่เป็นรายการทดลองออกอากาศ มีเวลาออกอากาศที่ไม่แน่นอน มาสู่ปัจจุบันที่แต่ละสถานีให้ความสำคัญโดยให้เป็นแนวนโยบายและมีเวลานำเสนอที่แน่นอน ด้านรูปแบบและวิธีการนำเสนอบทเพลงคลาสสิกทางวิทยุกระจายเสียงไทย พบว่ามีการนำเสนอรายการเพลงหลากหลายรูปแบบ และพบว่าการจัดรายการดนตรีคลาสสิกมีแนวการจัดรายการ 3 แนวทาง คือ แนวทางที่ให้ความบันเทิงและความรู้เกี่ยวกับดนตรีคลาสสิก แนวทางที่ให้ความบันเทิงและเกร็ดความรู้เล็กๆ น้อยๆ เกี่ยวกับดนตรีคลาสสิก และแนวทางที่ให้ความเพลิดเพลินจากอารมณ์ของบทเพลง แต่สิ่งสำคัญที่ขาดเสียไม่ได้ ไม่ว่ารายการดนตรีคลาสสิกจะนำเสนอด้วยแนวทางใด ก็คือผู้ดำเนินรายการดนตรีคลาสสิกจะต้องแสดงบทบาทในฐานะมีความรู้และมีความซาบซึ้งในบทเพลงคลาสสิก อีกทั้งสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อสมาธิในการฟังก็เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ต้องคำนึงถึง แม้ว่าจะเป็นการฟังดนตรีทางวิทยุกระจายเสียงก็ตาม นอกจากนี้ยังพบว่า รายการดนตรีคลาสสิกของทุกสถานี สามารถเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญทางด้านดนตรีของคนรักดนตรีและนิสิต นักศึกษาอีกด้วย