บทบาทในกระบวนการประชาสังคมของสื่อหนังสือพิมพ์ ตามทัศนะของกลุ่มพัฒนาเอกชน

Abstract

ศึกษาถึงทัศนะของกลุ่มพัฒนาเอกชนต่างๆ ที่มีต่อการแสดงบทบาทในกระบวนการประชาสังคมของสื่อหนังสือพิมพ์ ต่อรูปแบบของการเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมของสื่อหนังสือพิมพ์ และต่อการนิยามความเป็นข่าว โดยแบ่งวิธีการศึกษาเป็น 2 ส่วน คือ (1) การสำรวจความคิดเห็นของบุคลากรที่ปฏิบัติงานประจำ และผู้เข้าร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่องของกลุ่มพัฒนาเอกชน จำนวน 115 คน และ (2) การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้นำกลุ่มพัฒนาเอกชน จำนวน 4 คน ผลการวิจัยจากการสำรวจและสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างพบว่า 1.หนังสือพิมพ์ยังแสดงบทบาทในกระบวนการประชาสังคมได้ไม่มากเท่าที่ควร โดยการแสดงบทบาทส่วนใหญ่อยู่ในระดับปานกลางไปจนถึงระดับน้อย 2. รูปแบบของการเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมกับสื่อหนังสือพิมพ์ ที่คาดว่าน่าจะมีความเป็นไปได้มากที่สุดคือ รูปแบบในการเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็น โดยการสัมภาษณ์ในฐานะแหล่งข่าว หรือให้ประชาชนได้เขียนจดหมายเข้ามาแสดงความคิดเห็น 3.สิ่งที่ควรเป็นข่าวตามทัศนะของกลุ่มพัฒนาเอกชนคือ ประเด็นปัญหาที่มีผลกระทบต่อประชาชน และเรื่องราวที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชน ส่วนการนิยามเกี่ยวกับข่าว กลุ่มพัฒนาเอกชนมีทัศนะว่าข่าวคือ สิ่งที่เป็นประโยชน์กับคนอ่าน ไม่ว่ากลุ่มใหญ่หรือกลุ่มน้อย และข่าวคือ กระจกสะท้อนสังคม ไม่ใช่ชี้นำสังคม จากผลการทดสอบสมมติฐานพบว่า 1. กลุ่มตัวอย่างที่สังกัดกลุ่มพัฒนาเอกชนต่างประเภทกันมีความคิดเห็นต่อบทบาท ในกระบวนการประชาสังคมของสื่อหนังสือพิมพ์แตกต่างกันเป็นส่วนใหญ่ โดยกลุ่มองค์กรประชาชนมีทัศนะไปในเชิงบวกมากกว่ากลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชน 2. จากประเด็นเหตุการณ์และปัญหาต่างๆ ในสังคม ทั้งที่เป็นข่าวและไม่เป็นข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ ที่นำมาให้พิจารณา จำนวน 15 ประเด็น พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความคิดเห็นเกี่ยวกับการเป็นข่าวหรือไม่เป็นข่าวในประเด็นเหล่านี้ สอดคล้องกับสิ่งที่นักวิชาชีพสื่อปฏิบัติจริงๆ ในการเลือกข่าวนำเสนอ จำนวน 4 ประเด็น และไม่สอดคล้องกัน 11 ประเด็น ซึ่งแสดงว่าความเห็นหรือการนิยามความเป็นข่าวไม่สอดคล้องกัน โดยกลุ่มพัฒนาเอกชนมักเห็นว่า เรื่องเกี่ยวกับผู้ด้อยโอกาสและสาระประโยชน์ น่าเป็นข่าวมากกว่าเรื่องดึงดูดความสนใจทางอารมณ์