โนราในสถานศึกษาจังหวัดสงขลา

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ศึกษาองค์ประกอบของการแสดง ศึกษาและ วิเคราะห์รูปแบบ ขั้นตอนกระบวนการรำโนราในสถานศึกษาจังหวัดสงขลา ของมหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา โรงเรียนแจ้งวิทยาและโรงเรียนจุลสมัย ตั้งแต่ พ.ศ. 2546-2547 วิธีวิจัยใช้การศึกษาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง สังเกตและบันทึกการแสดงโนรา สัมภาษณ์ผู้รู้และผู้เชี่ยวชาญด้านโนรา ได้แก่ ครูโนรา ผู้แสดงโนรา ในสถานศึกษาและนักวิชาการทางวัฒนธรรม ผลการศึกษาสรุปได้ว่า โนราในสถานศึกษาเป็นการแสดง โนราของนักเรียนนักศึกษาซึ่งผ่านการเรียนจากครูโนราที่ได้รับการสนับสนุนจากสถานศึกษา มีสาเหตุ การเกิดเนื่องจากโนราเริ่มปรับเปลี่ยนรูปแบบการแสดงผลกระทบความนิยมการแสดงสมัยใหม่ สถาน ศึกษาจึงฟื้นฟูการำโนราแบบโบราณเพื่อเป็นการอนุรักษ์สืบทอดและเผยแพร่การแสดงพื้นบ้านภาคใต้ ให้คงอยู่ โนราแม่บทมหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา เป็นสถานศึกษาแห่งแรกที่สอนการรำโนราอย่างเป็น ระบบ เมื่อ พ.ศ. 2507 โดยขุนอุปถัมภ์นรากรมาเป็นครูโนรา มีกระบวนการรำท่ารำพื้นฐานโนราและ ท่าตีความหมายตามคำร้องของนางรำในเพลงโค เพลงนาด บทครูสอน บทประถม และเพลงครู เอกลักษณ์สำคัญ คือ การตีท่ารำประกอบบทร้องที่มีการจัดลำดับท่ารำในบทประถม โนราตัวอ่อน โรงเรียนแจ้งวิทยา เกิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2538 โดยนายกลิ่น เพ็ญจำรัส มีกระบวนรำท่าพื้นฐานโนรา และ ท่าโนราตัวอ่อนของนางรำในเพลงโคและเพลงนาด เอกลักษณ์สำคัญ คือ การรำท่าตัวอ่อนที่เน้น ความอ่อนช้อยของลำตัวและขาที่แสดงชำนาญพิเศษของผู้รำ พรานโนราโรงเรียนจุลสมัย เกิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2539 โดยอาจารย์อักษราภรณ์ มิ่งสุข มีกระบวนท่ารำพรานโนราแบบดั้งเดิมและสร้างสรรค์ขึ้นในจังหวะหน้าทับพรานและหน้าทับนาดพราน เอกลักษณ์สำคัญ คือ การรำที่เน้นตลกขบขันใช้พุงยื่น กระดกก้นและใช้ผ้าขาวม้า การแสดงโนราทั้ง 3 ชุด มีองค์ประกอบสำคัญร่วมกัน คือ 1. การปรับกระบวน ท่ารำพื้นฐานและสร้างสรรค์ขึ้นใหม่มาเรียบเรียงโดยอยู่ในกรอบจารีตของการแสดงโนรา 2. การกำหนด ท่ารำไว้อย่างเป็นระบบ เพื่อใช้ในการถ่ายทอด 3. การแสดงเป็นการรำกลุ่มถ่ายทอดลีลาท่ารำอย่าง พร้องเพรียงกัน ปัจจุบันพบว่าโนราในสถานศึกษามีการอนุรักษ์ตามระบบการศึกษาในสถานศึกษาต่างๆ และมีผู้สนใจศึกษาเป็นจำนวนมาก และคาดว่าในอนาคตการแสดงโนราในสถานศึกษา จะยังคงเป็นมรดก ศิลปวัฒนธรรมของชาติต่อไป