ผลกึ่งเรื้อรังของสารสกัดใบยาสูบ Nicotiana tabacum Linn. ต่อตับและไตของปลานิล Oreochromis niloticus Linn

Abstract

ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางพยาธิสภาพของเนื้อเยื่อตับและไตของปลานิล Oreochromis niloticus Linn. ภายหลังได้รับสารสกัดใบยาสูบ Nicotiana tabacum Linn. เป็นเวลานาน 8 เดือน โดยทดลองหาค่าความเป็นพิษเฉียบพลันตามวิธี Acute static toxicity test ใช้ลูกปลานิลอายุ 1 เดือน แบ่งการทดลองออกเป็นกลุ่มทดสอบสารสกัดใบยาสูบกับกลุ่มควบคุม โดยทดลองกลุ่มละ 3 ซ้ำ ทดลองหาค่า LC 50 ที่ 96 ชั่วโมง โดยใช้โปรแกรมโพรบิท ได้ค่าความเข้มข้นเท่ากับ 838.46 ไมโครลิตร/ลิตร และจากค่าดังกล่าว นำมาคำนวณหาค่าความเข้มข้นของสารสกัดใบยาสูบ ที่จะใช้ในการทดสอบความเป็นพิษกึ่งเรื้อรัง ได้ค่าความเข้มข้นเท่ากับ 0.68 ไมโครลิตร/ลิตร (มีปริมาณนิโคติน 0.034 มิลลิกรัม/ลิตร) ทดลองโดยนำปลานิลมาเลี้ยงเป็นเวลานาน 8 เดือน สุ่มจับปลาโดยไม่ระบุเพศ จำนวนกลุ่มละ 30 ตัว ทุกเดือน เก็บตัวอย่างตับและไตของปลา ทั้งกลุ่มควบคุมและกลุ่มทดลองมาชั่งน้ำหนักตับ ดองรักษาสภาพและทำสไลด์ถาวรเพื่อศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง ผลการศึกษา % R ของตับ เปรียบเทียบระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมในเดือนเดียวกัน พบว่าทุกเดือนมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ (P<=0.05) การเปลี่ยนแปลงทางพยาธิสภาพของตับปลากลุ่มทดลอง ในเดือนที่ 1 พบว่าช่องไซนูซอยด์ขยายตัว และพบเซลล์เม็ดเลือดแดงจำนวนมากคั่งอัดแน่นอยู่ภายใน เซลล์ตับบางเซลล์มีการสะสมไฮยาลินกรานูลและแวคิวโอลไขมัน เซลล์มีลักษณะบวม ในเดือนที่ 2 และ 3 พบว่าเซลล์ตับสะสมไฮยาลินกรานูลและแวคิวโอลไขมันเพิ่มมากขึ้น เริ่มมีการตายของเซลล์ตับเป็นหย่อมๆ โดยเฉพาะเซลล์ตับที่อยู่รอบๆ บริเวณตับอ่อนและใกล้หลอดเลือด พบมีการสลายของนิวเคลียสและบางเซลล์นิวเคลียสติดสีเข้ม และพบการแทรกของเซลล์มาโครฟาจบริเวณเซลล์ตับที่เกิดความเสียหาย การเปลี่ยนแปลงในเดือนที่ 4 และ 5 พบว่าเกิดการสะสมแวคิวโอลไขมันเพิ่มมากขึ้นและรุนแรงในไซโทพลาสซึมของเซลล์ตับ จนเห็นเป็นช่องว่างขนาดใหญ่ โดยเฉพาะเซลล์ตับที่อยู่รอบๆ ตับอ่อน พบการตายของเซลล์ตับ โดยการสลายของนิวเคลียส เซลล์อะซินาร์ของตับอ่อน มีการสะสมไฮยาลินกรานูล และแวคิวโอลไขมัน และบางเซลล์มีลักษณะบวมพอง พบเซลล์มาโครฟาจ แทรกเข้ามาบริเวณเซลล์ตับและเซลล์ตับอ่ออนที่เสียหาย และพบเซลล์อิโอสิโนฟิลิค กรานูลาร์ บริเวณหลอดเลือด ในเดือนที่ 6 และ 7 พบการตายของเซลล์ตับเพิ่มมากขึ้น โดยพบว่านิวคลีโอลัสมีการหดตัวและรวมกลุ่มกัน อยู่ที่ขอบของนิวเคลียส จนเห็นเป็นสีทึบ เซลล์ของตับอ่อนสะสมแวคิวโอลไขมันมากขึ้นทั่วทั้งตับอ่อน มีการแทรกของเซลล์มาโครฟาจ ทั้งในบริเวณเซลล์ตับและเซลล์ตับอ่อน การเปลี่ยนแปลงในเดือนที่ 8 พบว่ามีการเกิดซิสท์ขึ้นในเนื้อตับ มีการแทรกของเซลล์เม็ดเลือดขาวและมาโครฟาจเป็นจำนวนมาก รอบๆ ซิสท์ ส่วนการเปลี่ยนแปลงของเนื่อเยื่อไตตั้งแต่เดือนที่ 1 ถึงเดือนที่ 8 พบว่า มีการหดตัวของโกลเมอรูลัส โดยพบว่าในช่วงเดือนที่ 6-8 โกลเมอรูลัสมีการหดตัวมาก เซลล์ท่อไตส่วนต้นมีลักษณะบวมและพบการสะสมไฮยาลินกรานูลและแวคิวโอลไขมัน โดยมีการสะสมเพิ่มมากขึ้นในเดือนที่ 4-8 ตามลำดับ มีการแทรกของเซลล์มาโครฟาจตั้งแต่เดือนที่ 2 เป็นต้นไป จนถึงเดือนที่ 8 โดยพบมากขึ้นในช่วงเดือนที่ 7 และ 8 และในเดือนที่ 8 ยังพบว่ามีการแทรกของเซลล์อิโอสิโนฟิลิค กรานูลาร์ จำนวนมาก อยู่ภายในหลอดเลือด ใกล้กับเซลล์ที่เกิดความเสียหาย การเปลี่ยนแปลงทางพยาธิสภาพของเนื้อเยื่อตับและไตของปลานิลมีความเสียหายรุนแรง สัมพันธ์กับระยะเวลาที่ปลาได้รับสารสกัดใบยาสูบ สรุปได้ว่าสารสกัดใบยาสูบมีผลทำให้เกิดความเสียหายในลักษณะกึ่งเรื้อรังต่อเนื้อเยื่อตับและไตของปลานิล