การศึกษาถึงความสอดคล้องระหว่างหลักการกับผลการปฏิบัติงาน ของผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการ : รายงานผลการวิจัย

Abstract

ศึกษาความสอดคล้องระหว่างหลักการกับผลการปฏิบัติงานของผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการ หรือผู้ว่าซีอีโอ โดยได้จำแนกประเด็นการศึกษาออกเป็นสองส่วน ได้แก่ การศึกษาในเชิงทฤษฎีถึง “หลักการ” ของนโยบายผู้ว่าซีอีโอ ทั้งในแง่ของมิติการบริหารราชการแผ่นดิน มิติของโครงสร้างองค์กร มิติทางสังคม และวัฒนธรรม รวมไปถึงมิติทางการเมือง และในส่วนที่สองเป็นการลงพื้นที่ศึกษาผลการปฏิบัติงานในจังหวัดเชียงราย-พะเยา และจังหวัดภูเก็ต-พังงา ผลการศึกษาในแง่ของหลักการพบว่า นโยบายผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการมีเป้าประสงค์เพื่อแก้ปัญหาในมิติขององค์การที่สำคัญคือ ปัญหาการรวมศูนย์อำนาจอยู่ที่กรมส่วนกลาง (Fragmented centralism) ซึ่งไม่เอื้อต่อการบริหารแนวราบ เป็นต้น โดยการนำเทคนิควิธีการบริหารในภาคธุรกิจเข้ามาใช้กับบริหารงานภาครัฐ ในเบื้องต้นผู้วิจัยตั้งสมมติฐานว่า นโยบายผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการสามารถส่งผลต่อการตอบสนองปัญหาของคนในพื้นที่ได้มากขึ้น หรืออาจถูกใช้เป็นยุทธศาสตร์เพื่อตอบสนองรัฐบาลส่วนกลาง ในขณะเดียวกันมีการตั้งประเด็นคำถามต่อไปว่า โครงสร้างและวัฒนธรรมการบริหารแบบใหม่จะสามารถแทนที่โครงสร้างและวัฒนธรรมแบบเดิมได้มากน้อยเพียงไร และเมื่อวัฒนธรรมแบบใหม่เผชิญหน้ากับวัฒนธรรมอุปถัมภ์ของสังคมไทยจะส่งผลเช่นไร ในทำนองเดียวกับนโยบายนี้จะส่งผลกระทบในทางการเมืองอย่างไร เมื่อศึกษาการนำนโยบายไปปฏิบัติในระดับพื้นที่พบว่า การบริหารงานของผู้ว่าราชการจังหวัดแบบบูรณาการ แม้ว่าจะมีข้อดีในแง่ของความคล่องตัวที่มากขึ้นทั้งแง่การบริหารงานบุคคลและงบประมาณ แต่ในภาพรวมยังคงมีทิศทางการบริหารแบบบนลงล่าง และมุ่งเน้นที่จะตอบสนองความต้องการของรัฐบาลกลาง มากกว่าการมุ่งเน้นตอบสนองความต้องการของประชาชนในพื้นที่ หลักการมีส่วนร่วมและกระจายอำนาจที่กำหนดไว้ ในทางปฏิบัติยังค่อนข้างทำได้จำกัด คนบางกลุ่มในพื้นที่ที่มีอำนาจต่อรองมากกว่าสามารถผลักดันประเด็นที่เป็นผลประโยชน์ของตนได้มากกว่ากลุ่มอื่นๆ ที่สำคัญปัจจัยด้านวัฒนธรรมในเชิงอุปถัมภ์ยังคงมีความสำคัญและสามารถอยู่ร่วมกับวัฒนธรรมการบริหารแบบใหม่ได้ กล่าวโดยสรุปจากการศึกษาในพื้นที่ทั้ง 4 จังหวัด ดูเหมือนว่าในทางปฏิบัตินโยบายผู้ว่าซีอีโอจะสอดคล้องกับสมมติฐานเบื้องต้นที่ว่า นโยบายอาจถูกใช้เป็นยุทธศาสตร์เพื่อตอบสนองรัฐบาลส่วนกลาง ในแง่นี้นโยบายดังกล่าวกลับส่งผลในการเพิ่มการรวบอำนาจการบริหารงานส่วนภูมิภาคให้อยู่กับรัฐบาลส่วนกลางยิ่งกว่าระบบเดิม