โครงสร้างของระบบนิเวศภูมิทัศน์ และ การบริการเชิงนิเวศของภูมิทัศน์ กรณีศึกษาลำประโดง และร่องสวนในโครงข่ายเส้นทางน้ำ คลองอ้อมนนท์ บางใหญ่, นนทบุรี

Abstract

งานวิจัยนี้ทำการศึกษาโครงสร้างและบทบาทของระบบนิเวศภูมิทัศน์ ที่มีความเกี่ยวข้องกับน้ำ ในลักษณะของภูมิทัศน์เกษตรกรรมแบบร่องสวน บริเวณคลองอ้อมนนท์ จ.นนทบุรี ซึ่งลักษณะโครงสร้างของพื้นที่ ในลักษณะของโครงข่ายทางน้ำ เกิดขึ้นจากความต้องการน้ำเพื่อใช้ในการเกษตร และการควบคุมระดับน้ำ โดยสามารถดึงน้ำเข้ามาใช้และระบายน้ำออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วย ลำประโดง และร่องสวน การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมาย เพื่อบ่งชี้ จำแนก และ อธิบายกระบวนการทางภูมิทัศน์ (Process) และ ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ของทางน้ำที่เป็นลักษณะโครงข่าย และ การเชื่อมโยงกัน (Network and Connectivity) ขั้นตอนกระบวนการศึกษาวิจัยใช้การศึกษาภาพถ่ายทางอากาศต่างช่วงเวลา(พ.ศ.2495 - พ.ศ.2545)ประกอบกับการสำรวจพื้นที่และสัมภาษณ์เกษตรกรเจ้าของสวน เพื่อนำมาสร้างแผนที่โครงสร้างเชิงนิเวศของพื้นที่ เพื่อเป็นการบ่งชี้และจำแนก เปรียบเทียบรูปแบบโครงข่ายของทางน้ำ ในฐานะโครงสร้างภูมิทัศน์ของพื้นที่ และวิเคราะห์ผลกระทบที่เกิดจากความเปลี่ยนแปลงนั้น โดยใช้กรอบทฤษฎีทางนิเวศภูมิทัศน์ และแนวทางในการวิเคราะห์รูปแบบโครงข่ายในภูมิทัศน์ จากการวิจัยพบว่าการเปลี่ยนแปลงของโครงข่ายทางน้ำในพื้นที่ศึกษาเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนประเภทของการใช้ที่ดินเดิม และการพัฒนาพื้นที่ที่ไม่เหมาะสมกับสภาพภูมิทัศน์ของพื้นที่ลุ่มน้ำ โดยละเลยความสำคัญของโครงข่ายทางน้ำ ลักษณะโครงสร้างภูมิทัศน์ทางกายภาพถูกเปลี่ยนแปลง ทำให้ขาดความเชื่อมต่อ การกระจายตัวขาดความทั่วถึง ทำให้ไม่มีประสิทธิภาพต่อพื้นที่เกษตรกรรม และยังมีผลต่อสภาวะน้ำท่วมขังในพื้นที่ นอกจากนี้ยังเสนอแนะการประเมินภูมิทัศน์ ในเรื่องของ โครงข่ายทางน้ำในด้านประสิทธิภาพของการไหลเวียนของน้ำในแง่ของการบริการเชิงนิเวศต่อพื้นที่เกษตรกรรมซึ่งมีผลต่อการผลิตอาหารให้กับมนุษย์ เพื่อชี้ให้เห็นว่า การวางแผนและเปลี่ยนแปลงใดๆที่เกิดขึ้นกับโครงสร้างของภูมิทัศน์จึงต้องคำนึงถึงความสำคัญ และรักษาประสิทธิภาพของการไหลเวียนของน้ำในของโครงข่ายเหล่านี้ไว้