ความสุขของสตรีสูงวัยในนวนิยายไทย ระหว่าง พ.ศ. 2525-2552

Abstract

วิเคราะห์นวนิยายไทยที่นำเสนอตัวละครสตรีสูงวัยในช่วงปี พ.ศ. 2525-2552 จำนวน 20 เรื่อง โดยนำทฤษฎีจิตวิทยาเชิงบวก (Positive psychology) และแนวคิดทางพุทธศาสนามาเป็นแนวทางในการวิเคราะห์ความสุข และปัจจัยเกื้อหนุนให้เกิดความสุขของสตรีสูงวัย ผลของการวิจัยสรุปได้ว่า ความสุขของสตรีสูงวัยสัมพันธ์กับวาทกรรมสตรีสูงวัย 2 ชุด คือ วาทกรรมสตรีสูงวัยแนวอุดมคติ และวาทกรรมสตรีสูงวัยแนวสิทธิมนุษยชนที่เน้นสิทธิเท่าเทียมกันของสตรีสูงวัยกับบุคคลวัยอื่น นวนิยายที่นำเสนอวาทกรรมสตรีสูงวัยแนวอุดมคติมัก นำเสนอผ่านตัวละครสตรีสูงวัยในพื้นที่ชนบทและวาทกรรมแนวอุดมคตินี้ ได้กำหนดให้สตรีสูงวัยทำหน้าที่สืบทอดวาทกรรมกุลสตรี คือ เป็นภูมิปัญญาของสังคม เป็นต้นแบบกุลสตรี เป็นเสาหลักของครอบครัวและร่มโพธิ์ร่มไทร ส่วนวาทกรรมสตรีสูงวัยแนวสิทธิมนุษยชนมักจะนำเสนอผ่านตัวละครสตรีสูงวัย ที่เป็นชนชั้นกลางในเมืองและได้รับการศึกษา ในพื้นที่ของวาทกรรมแนวสิทธิมนุษยชน พบการต่อรองกับวาทกรรมแนวอุดมคติอยู่ด้วย จึงปรากฏว่ามีตัวละครสตรีสูงวัยใน 3 รูปแบบ คือ สตรีสูงวัยแนวขนบ สตรีสูงวัยแนวต่อรองขนบ และสตรีสูงวัยยุคใหม่ที่กล้าฝ่าฝืนวาทกรรมแนวอุดมคติ สตรีสูงวัยกลุ่มที่ได้รับการยอมรับมากที่สุดและเป็นสตรีสูงวัยที่มีความสุขคือ สตรีสูงวัยแนวต่อรองขนบ เพราะสามารถทำตามความคาดหวังของสังคมและตอบสนองความปรารถนาของตนเองได้ด้วย เมื่อนำแนวคิดจิตวิทยาเชิงบวกและแนวคิดพุทธศาสนามาวิเคราะห์ตัวละครสตรีสูงวัย ที่สามารถปรับตัวได้ดีและเป็นที่ยอมรับของสังคมพบว่า มีความสอดคล้องกับแนวคิดจิตวิทยาเชิงบวก คือการยอมรับและปรับตัวให้เข้ากับสังคมยุคใหม่ ส่วนในทางพุทธศาสนาคือการยอมรับว่าสุขและทุกข์เป็นธรรมดาของชีวิตมนุษย์