การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูปที่โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี

Abstract

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลของการบริบาลทางเภสัชกรรมในกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูปในโรงพยาบาลนพรัตนราชธานี ในด้านการจัดการเกี่ยวกับปัญหาทางยาและอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ผลการรักษาทางคลินิกและการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำ วิธีวิจัย รูปแบบการศึกษาเชิงพรรณนา เก็บข้อมูลผลการบริบาลทางเภสัชกรรมตามแนวทางในการดูแลและการติดตามผู้ป่วยที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูปที่กำหนดขึ้นโดยทีมแพทย์ เภสัชกร และพยาบาล โดยใช้การทบทวนเวชระเบียนและสัมภาษณ์ผู้ป่วย ตั้งแต่เริ่มต้นจนหยุดให้อาหารดังกล่าว ระหว่างเดือนมกราคม ถึง เมษายน พ.ศ. 2554 ผลการศึกษา ผู้ป่วยเข้าเกณฑ์การศึกษา 38 ราย อายุเฉลี่ย 64.8±17.3 ปี ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูปจำนวน 71 ครั้ง ผู้ป่วย 19 รายได้รับอาหารไม่เต็มส่วนทางหลอดเลือดดำ 30 ครั้ง(ร้อยละ 42.3) โดยมีข้อบ่งชี้เป็นการให้หลังการผ่าตัด 8 ครั้ง รองลงมาคือ ให้ก่อนการผ่าตัดและภาวะท้องเสียเรื้อรังอย่างละ 3 ครั้ง ผู้ป่วย 19 รายได้รับอาหารครบถ้วนทางหลอดเลือดดำ 41 ครั้ง(ร้อยละ 57.7) โดยมีข้อบ่งชี้ คือภาวะ enterocutaneous fistula 9 ครั้ง และการให้หลังผ่าตัด 7 ครั้ง เภสัชกรพบปัญหาทางยาและอาหารที่ให้ทางหลอดเลือดดำรวม 81 ปัญหา เภสัชกรให้ข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขหรือป้องกันปัญหา 51 ปัญหา(ร้อยละ 63.0) เป็นปัญหาจากการให้อาหารทางหลอดเลือดดำ 39 ปัญหา ปัญหาจากยาอื่น 12 ปัญหา ข้อเสนอแนะได้รับการยอมรับ 33 ปัญหา(ร้อยละ 64.7) ส่วนใหญ่เป็นข้อเสนอแนะในด้านการตรวจติดตามผลจากการให้อาหารทางหลอดเลือดดำ การให้ข้อเสนอแนะด้วยวาจาจะได้รับการตอบรับมากกว่าการบันทึก เมื่อวัดผลการรักษาทางคลินิกในผู้ป่วยที่ได้รับอาหารนานกว่า 1 สัปดาห์ ซึ่งมีการให้รวม 32 ครั้ง ได้รับผลการรักษาทางคลินิก 19 ครั้ง(ร้อยละ 59.4) ส่วนใหญ่คือมีระดับอัลบูมินในเลือดเพิ่มขึ้น 0.2 กรัม/เดซิลิตร/สัปดาห์(ร้อยละ 47.4) ภาวะแทรกซ้อนส่วนใหญ่เป็นภาวะแทรกซ้อนทางเมแทบอลิก พบภาวะน้ำตาลสูงในเลือด ร้อยละ 31.4 ภาวะเลือดมีโซเดียมต่ำ ร้อยละ 26.5 ภาวะเลือดมีโพแทสเซียมต่ำ ร้อยละ 15.5 ภาวะแทรกซ้อนอื่นที่พบ คือการอักเสบของหลอดเลือดดำร้อยละ 23.3 ซึ่งพบเฉพาะในกลุ่มที่ได้รับอาหารไม่เต็มส่วนทางหลอดเลือดดำ สรุป อาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูปมีโอกาสใช้ในโรงพยาบาลทั่ว ๆ ไปมากกว่าการใช้อาหารทางหลอดเลือดดำที่เตรียมขึ้นตามความต้องการเฉพาะราย แต่ข้อจำกัดที่สำคัญคือเป็นผลิตภัณฑ์ที่พัฒนาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยทั่วไป จึงอาจไม่เหมาะกับผู้ป่วยบางรายที่มีความต้องการเฉพาะหรือมีปัญหาบางประการ เช่น ผู้ป่วยมีภาวะไตหรือตับทำงานบกพร่อง มีภาวะเสียดุลของน้ำและอิเล็กโทรไลต์ จึงอาจก่อปัญหาให้แก่ผู้ป่วยได้ หากทีมบุคลากรที่ดูแลผู้ป่วยขาดความเชี่ยวชาญในการสั่งใช้หรือติดตามผลการใช้อย่างใกล้ชิด การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยที่ได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำแบบสำเร็จรูป ยังพบปัญหาทางยาตลอดจนภาวะแทรกซ้อนจำนวนมาก บทบาทของเภสัชกรในการดูแลผู้ป่วยร่วมในทีมสามารถช่วยให้พบปัญหาและแก้ไขก่อนเกิดอันตรายต่อผู้ป่วยได้