สาวใช้ : แรงงานข้ามชาติในครัวเรือนไทยกับการคุ้มครองของรัฐ

Abstract

วัตถุประสงค์ของการศึกษาเพื่อพิจารณารูปแบบและวิธีการเอาประโยชน์จากแรงงานหญิง รับใช้ข้ามชาติในครัวเรือนไทยผ่านสภาพการจ้างงาน สถานะทางกฎหมายของแรงงาน ค่าจ้างหรือค่าตอบแทนแรงงานและสวัสดิการที่ขึ้นอยู่กับความพึงพอใจของนายจ้างไทยเป็นหลัก ไม่มีข้อกำหนดแต่อย่างใด การเอาประโยชน์จากคนรับใช้นี้ได้นำไปสู่คำถามต่อศักยภาพของกฎหมายและกลไกรัฐในการคุ้มครองสิทธิประโยชน์ของแรงงานกลุ่มนี้ แต่เหตุใดอำนาจและกลไกรัฐจึงเข้าไม่ถึงในบ้าน ไม่อาจบังคับนายจ้างหรือให้ความคุ้มครองแรงงานได้ การตอบโจทย์ดังกล่าวอาจต้องเข้าใจข้อเท็จจริงบางประการ กล่าวคือ นายจ้างในสังคมสมัยใหม่ทุกวันนี้มีความจำเป็นต้องพึ่งแรงงานหญิงข้ามชาติมาช่วยงานบ้าน เนื่องจากศักยภาพของตนเองที่พัฒนาขึ้น แม่บ้านเริ่มมีบทบาททางสังคมนอกบ้านมากขึ้น และงานของผู้หญิงชนชั้นกลางในเมืองสมัยใหม่เริ่มเปลี่ยนไปเป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านซึ่งสร้างมูลค่าเชิงเศรษฐกิจมากกว่างานบ้าน ความสำคัญและบทบาทของแม่บ้านและบุตรสาวจึงขยายออกไปนอกบ้านอย่างเห็นได้ชัดกระทั่งไม่อาจอยู่แต่ในบ้านและทำงานบ้านได้อีกต่อไป จำต้องอาศัยแรงงานหญิงข้ามชาติราคาถูกมาทำงานแทน ทว่าสภาพการจ้างงานที่ไม่เป็นธรรมและสภาพความเป็นอยู่ของหญิงรับใช้ข้ามชาติที่กลับไม่ได้รับการดูแลเอาใจใส่จากนายจ้างและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อีกทั้งองค์กรด้านแรงงานระหว่างประเทศและกลไกของภาครัฐไม่อาจแทรกแซงอำนาจของนายจ้างภายในบ้านได้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงได้ทำการวิเคราะห์ถึงต้นสายปลายเหตุของเรื่องนี้ โดยตั้งข้อสันนิษฐานเบื้องต้นว่าภาพลักษณ์และความหมายของ "งานบ้าน" ที่ยังคงผูกโยงกับบทบาทของ "แม่บ้าน" อย่างแนบแน่นและส่งต่อมาถึง "สาวใช้" โดยทำหน้าที่เป็นอุดมการณ์ที่คอยยึดตรึงและอำนวยการให้ปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจที่เหลื่อมล้ำระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างภายในบ้านดำรงอยู่และดำเนินต่อไปอย่างแข็งขันซึ่งอำนาจรัฐไม่อาจแทรกแซงได้