การบริการดัชนีวารสารภาษาไทยทางการแพทย์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์สำคัญที่จะศึกษาการจัดทำและการให้บริการดรรชนีวารสารภาษาไทยทางการแพทย์ และศึกษาปัญหาและอุปสรรคในการจัดทำและการให้บริการ เพื่อหาแนวทางที่จะสร้างความร่วมมือด้านการจัดทำและการให้บริการดรรชนีวารสารภาษาไทยทางด้านการแพทย์ของห้องสมุดโรงเรียนแพทย์ระดับคณะ มหาวิทยาลัยและวิทยาลัย จำนวน 5 แห่ง ได้แก่ :- 1. หอสมุดคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2. ห้องสมุดคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 3. ห้องสมุดคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 4. กองห้องสมุด มหาวิทยาลัยมหิดล 5. ห้องสมุดกรมแพทย์ทหารบก กระทรวงกลาโหม รายละเอียดและข้อมูลในการวิจัยครั้งนี้ได้มาจากหนังสือ วารสาร และสิ่งพิมพ์ที่เกี่ยวกับการจัดทำและการบริการดรรชนีวารสาร และแบบสอบถามซึ่งส่งไปยังหัวหน้าบรรณารักษ์และบรรณารักษ์ที่ปฏิบัติงานดรรชนีวารสารของห้องสมุดโรงเรียนแพทย์จำนวน 5 แห่ง ซึ่งได้รับคืนจนครบและการสัมภาษณ์บรรณารักษ์เพื่อให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติม ผลการวิจัยสรุปได้ว่า วารสารภาษาไทยทางการแพทย์และสาขาที่เกี่ยวข้องมี 9 สาขาจำนวน 172 รายการ ห้องสมุดโรงเรียนแพทย์ทั้ง 5 แห่งนำมาจัดทำดรรชนีมีจำนวน 86 รายการคิดเป็นร้อยละ 50 บรรณารักษ์ของห้องสมุดทุกแห่งเป็นผู้จัดทำดรรชนี ห้องสมุดที่จัดทำดรรชนีจากวารสารจำนวนสูงสุดคิดเป็นร้อยละ 72 ห้องสมุดทุกแห่งใช้หัวเรื่อง the Medical Subject Headings ของหอสมุดแพทย์แห่งชาติอเมริกา และพจนานุกรมศัพท์แพทย์ไทย – อังกฤษ โดย กาญจนา โสภโณดร และจัดทำในรูปของดรรชนีวารสาร ห้องสมุดทุกแห่งมีบุคลากรภายในและภายนอกใช้บริการดรรชนีวารสาร ปัญหาและอุปสรรคของห้องสมุด ได้แก่ สถานที่ไม่เพียงพอ ครุภัณฑ์ยังมีจำนวนน้อยบรรณารักษ์ผู้จัดทำดรรชนีและเจ้าหน้าที่พิมพ์ดีดมีจำนวนไม่เพียงพอ ไม่มีคู่มือแนะนำเพื่อทำดรรชนีเป็นมาตรฐาน ผู้ใช้ห้องสมุดขาดความรู้ในการใช้บริการดรรชนีวารสาร ความร่วมมือของห้องสมุดเกี่ยวกับโครงการจัดทำดรรชนีวารสารไม่เพียงพอและขาดสำนักงานกลางประสานงานบริการดรรชนีวารสาร ผู้ตอบแบบสอบถามเสนอแนะว่า ห้องสมุดควรมีครุภัณฑ์และสถานที่ให้บริการอย่างเพียงพอ ขยายพื้นที่ให้เหมาะสม ทวงถามวารสารบ่อยครั้ง เพิ่มบรรณารักษ์ผู้จัดทำดรรชนีและผู้ช่วยอย่างเพียงพอ นอกจากนี้ บรรณารักษ์ควรรู้งบประมาณที่แน่นอนและมีงบประมาณอย่างเพียงพอสำหรับความร่วมมือและการขยายงานดรรชนีวารสารในอนาคต ห้องสมุดทุกแห่งควรมีคู่มือหัวเรื่องทางการแพทย์ คู่มือทำดรรชนีและการลงรายการบัตรดรรชนีที่ได้มาตรฐาน ควรรวบรวมบรรณานุกรมดรรชนีวารสารและประชาสัมพันธ์การบริการดรรชนีวารสารให้มากขึ้น เป็นต้น ข้อเสนอแนะของผู้วิจัยเพื่องานดรรชนีวารสารมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น :- 1. ห้องสมุดคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และห้องสมุดคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ควรขึ้นตรงต่อคณบดีคณะแพทยศาสตร์ของแต่ละมหาวิทยาลัยหอสมุดคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและห้องสมุดกรมแพทย์ทหารบกมีบริการที่ดีและควรดำเนินงานต่อไปเช่นปัจจุบัน สำหรับมหาวิทยาลัยมหิดล กองห้องสมุดควรขึ้นตรงต่ออธิการบดี ห้องสมุดคณะและห้องสมุดสถาบันต่าง ๆ ควรขึ้นตรงต่อคณะบดีหรือผู้อำนวยการของแต่ละสถาบัน งานจัดทำและบริการดรรชนีวารสารควรขึ้นตรงต่อหัวหน้าบรรณารักษ์ของสถาบันนั้น แต่สำหรับมหาวิทยาลัยมหิดลซึ่งประกอบด้วยกองห้องสมุด ห้องสมุดคณะและห้องสมุดสถาบันต่าง ๆ การจัดทำและบริการดรรชนีวารสารควรอยู่ในความรับผิดชอบของคณะกรรมการอำนวยการห้องสมุดมหาวิทยาลัยมหิดล 2. หัวหน้าบรรณารักษ์ควรได้รับความรับผิดชอบเต็มที่ด้านงบประมาณของห้องสมุดเพื่อการขยายงานในอนาคตเกี่ยวกับการทำดรรชนีวารสารและความร่วมมือ 3. บรรณารักษ์ผู้จัดทำดรรชนีอย่างน้อยควรมีวุฒิปริญญาโทสาขาบรรณารักษศาสตร์และบุคลากรที่ต้องการรับเพิ่มควรมีพื้นความรู้ทางการแพทย์หรือสาขาที่เกี่ยวข้องด้วย 4. ห้องสมุดโรงเรียนแพทย์ทุกแห่งควรมีบริการดรรชนีวารสารให้ได้มาตรฐานใกล้เคียงกัน บรรณารักษ์ควรร่วมมือกันอย่างใกล้ชิดและแข็งขัน แผนระยะสั้นและระยะยาวที่ขอเสนอแนะ : - 4.1 แผนระยะสั้น : - ห้องสมุดแต่ละแห่งควรจัดสำรวจวารสารทำสหบัตรวารสารของตนให้สามารถร่วมโครงการสหบัตรวารสารของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทยได้ ควรมีการร่วมมือกันเพื่อแก้ปัญหาดรรชนีวารสารและจัดบริการดรรชนีให้มีประสิทธิยิ่งขึ้น ห้องสมุดใดห้องสมุดหนึ่งควรทำหน้าที่เป็นศูนย์ประสานงานดรรชนี 4.2 แผนงานระยะยาว:- ห้องสมุดควรมีจุดมุ่งหมายให้นานาประเทศสามารถเข้าถึงความรู้และผลงานวิจัยทางการแพทย์ของประเทศไทยโดยมีการจัดทำสาระสังเขปและถ่ายทอดเป็นภาษาอังกฤษเพื่อให้เข้าอยู่ในระบบวิเคราะห์วรรณกรรมทางการแพทย์และการดึงข้อมูลมาใช้ได้ ข้อเสนอแนะในการวิจัยครั้งต่อไป 1. ควรมีการวิจัยการทำดรรชนีวารสารภาษาไทยทางการแพทย์และสาขาที่เกี่ยวข้องในห้องสมุดโรงเรียนแพทย์ต่าง ๆ ในอีก 5 ปีข้างหน้าเพื่อเปรียบเทียบกันในด้านพัฒนาการ 2. ควรศึกษาหัวเรื่องทางการแพทย์ภาษาไทยจากผู้ใช้ว่าประสบปัญหาในการค้นหาวารสารจากหัวเรื่องหรือไม่ 3. ควรศึกษาหัวเรื่องทางการแพทย์ภาษาไทยที่แปลจาก MeSH ของหอสมุดแพทย์แห่งชาติอเมริกัน