การเพิ่มมูลค่าของการแสดงพื้นบ้านรำมังคละ จังหวัดพิษณุโลก

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ประกอบ วิธีการจัดการแสดงพื้นบ้านรำมังคละ จังหวัดพิษณุโลก ศึกษาบทบาท และวิเคราะห์การเพิ่มมูลค่าของการแสดงพื้นบ้านรำมังคละ โดยศึกษาและเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร บทความ การสัมภาษณ์ สอบถาม และสังเกตจาก วงมังคละของชาวบ้านจำนวน 3 วง ได้แก่ วงทองอยู่ ลูกพลับ ของนายประโยชน์ ลูกพลับ วงเจริญไผ่ขอดอนของนายถนัด ทองอินทร์ และวงย้วนพรหมศิลป์ของนายย้วน เขียวเอี่ยม ผลการวิจัยพบว่า องค์ประกอบของการแสดงพื้นบ้านรำมังคละ ประกอบด้วย ผู้แสดง ทำนองและดนตรี ท่ารำและกระบวนรำ เครื่องแต่งกาย โอกาสที่แสดง ทั้งหมดนี้มีการเชื่อมโยงของวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น เอกลักษณ์ การสร้างสรรค์ของชุมชนผ่านการแสดง ซึ่งเรียกว่า ความเป็นของแท้ (Authenticity) ส่วนบทบาทของรำมังคละแบ่งออกเป็น 2 ด้าน คือ 1) บทบาทในองค์ประกอบของพิธีกรรมและประเพณี 2)บทบาทด้านการแสดง แบ่งออกเป็นการแสดงบนเวทีและการแสดงเพื่อการแข่งขัน บทบาทดังกล่าวก่อให้เกิดการผลิตของวัฒนธรรมที่เรียกว่า การผลิตซ้ำ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้การแสดงยังคงปรากฏอยู่ ปัจจุบันรำมังคละได้ถูกเพิ่มบทบาทด้านการแสดงเพื่อเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมที่เรียกว่า “การแสดงพื้นบ้านรำมังคละ” รูปแบบของการแสดงได้ถูกปรับให้สอดรับกับวัฒนธรรมในสังคมเพื่อการอยู่รอด ซึ่งเรียกปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นนี้ว่า “พลวัต” การเพิ่มมูลค่าของการแสดงพื้นบ้าน รำมังคละได้ใช้คุณค่าและความหมายเป็นสื่อผ่านทางการแสดง โดยได้แบ่งคุณค่าออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ คุณค่าทางด้านสังคม คุณค่าทางด้านวัฒนธรรม และคุณค่าทางด้านเศรษฐกิจ ซึ่งอาศัยกระบวนการเพิ่มมูลค่าจากทฤษฎีห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) ที่มีกระบวนการเป็นขั้นตอน อาทิ ระบบการจัดการ และกิจกรรมต่างๆ ที่สอดคล้องกับคุณค่าของการแสดง ตลอดจนการติดต่อประชาสัมพันธ์หรือช่องทางจำหน่าย โดยอาศัยกระบวนการ POLC 4Ps SWOT Analysis และ STP ซึ่งทั้งหมดนี้มีความเกี่ยวเนื่องและสอดคล้องกันอยู่หากขาดคุณค่าด้านใดด้านหนึ่งจะทำให้วัฒนธรรมนั้นสูญหายได้ ดังนั้น การสร้างมูลค่าเพิ่มของการแสดงพื้นบ้านรำมังคละ จึงเป็นสื่อกลางทางเอกลักษณ์ และวัฒนธรรมของชุมชน ในการสร้างคุณค่าให้กับวัฒนธรรมในท้องถิ่น ให้เกิดการอนุรักษ์ สืบทอด ปรับ/ประยุกต์ และเผยแพร่ต่อไป