วิวาทะทางปัญญาและกลวิธีทางวรรณศิลป์ในปรัชญานิพนธ์เมิ่งจื่อ

Abstract

การศึกษาปรัชญานิพนธ์เมิ่งจื่อ เพื่อความเข้าใจสารัตถะและความมุ่งหมายของตัวบทตลอดจนความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกันระหว่างเนื้อหากับการใช้วรรณศิลป์ ทั้งนี้โดยมุ่งวิเคราะห์ตัวบทตลอดทั้งเล่มจากเอกสารชั้นต้นที่เป็นภาษาจีนโดยตรง และเลือกวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลในขอบเขตของกลวิธีทางวรรณศิลป์ 3 วิธีที่ใช้เป็นหลักอยู่ในงานนิพนธ์เล่มนี้ ได้แก่การผูกแต่งบทสนทนา การอ้างอิงอดีต และการใช้แนวเทียบ ผลการศึกษาพบว่า เนื้อหาของปรัชญานิพนธ์เมิ่งจื่อนี้ ประกอบขึ้นมาจากการวิวาทะทางปัญญาระหว่างแนวคิดทางปรัชญาการปกครองหลายหลากแนวคิดที่เคลื่อนไหวเป็นกระแสพลวัตร่วมสมัยอยู่ในขณะนั้น ความประสงค์หลักของวรรณกรรมเล่มนี้คือความพยายามเสนอแนวคิดเกี่ยวกับวิธีการปกครองและนำพาบ้านเมืองสู่สภาวะสังคมในอุดมคติโดยใช้ปรัชญาของขงจื๊อเป็นแก่น ประสมประสานกับปรัชญาต่างแนวคิดและปรับเปลี่ยนรายละเอียดให้มีความประนีประนอมกับบริบทสังคมที่เปลี่ยนไปแล้วจากสมัยของขงจื๊อ ความประนีประนอมกับบริบทสังคมและการประสมประสานแนวคิดต่าง ๆ เข้ากับแนวปรัชญาขงจื๊อดังกล่าว สังเกตเห็นได้จากตัวบทที่ใช้กลวิธีทางวรรณศิลป์ช่วยในการแสดงออก กล่าวคือ ใช้การผูกแต่งบทสนทนาหยิบยกประเด็นปัญหาต่าง ๆ ขึ้นมาพิจารณาในรูปแบบของการถกเถียงตอบโต้กันทำให้เกิดบรรยากาศของการศึกษาแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน ใช้กลวิธีการอ้างอิงอดีตเสนอแนวทางการปกครองโดยแสดงแนวโน้มของการประนีประนอมรูปแบบหรือแนวคิดในหลาย ๆ มิติ เช่น การต่อรองสิทธิอำนาจและหน้าที่ระหว่างชนชั้นปกครองกับชนชั้นใต้ปกครอง การปรับเปลี่ยนจารีตโบราณให้เข้ากับธรรมเนียมปฏิบัติในสังคมใหม่ที่ได้เปลี่ยนแปลงไปแล้ว การปรับปรุงคติความเชื่อเก่าที่ถือคุณธรรมเป็นหลักให้เข้ากับคติใหม่ที่ถือผลประโยชน์เป็นที่ตั้ง และใช้กลวิธีการใช้แนวเทียบสำหรับการปรุงแต่งให้ความหมายหรือภาพพจน์ต่าง ๆ ในตัวบทมีความชัดเจนขึ้นพร้อมกับสร้างความประสมกลมกลืนระหว่างอารมณ์กับเหตุผลเพื่อโน้มนำให้เกิดความรู้สึกคล้อยตามตัวบทได้โดยง่าย