เศรษฐกิจการเมืองในกระบวนการผลิตเพลงลูกทุ่งไทย

Abstract

ศึกษาวิเคราะห์เศรษฐกิจการเมืองในกระบวนการผลิตเพลงลูกทุ่งไทย ประเด็นหลักในการศึกษามีดังนี้คือ ประการแรก ศึกษาว่าการผลิตเพลงลูกทุ่งไทย ต้องอาศัยองค์ประกอบอะไรบ้าง มีกรรมวิธีขั้นตอนการผลิตอย่างไร และใครคือผู้สร้างมูลค่า ประการที่สอง ศึกษาว่าโครงสร้างความสัมพันธ์ของบุคคลฝ่ายต่างๆ ในกระบวนการผลิตเพลงลูกทุ่งไทยเป็นไปในลักษณะใด มีการจัดสรรอำนาจและผลประโยชน์กันอย่างไร ก่อให้เกิดความได้เปรียบเสียเปรียบขึ้นหรือไม่อย่างไรบ้าง และประการสุดท้ายศึกษาว่าภายใต้โครงสร้างความสัมพันธ์ทางการผลิตดังกล่าวนั้น ได้ก่อให้เกิดความขัดแย้งอันนำไปสู่การต่อสู้ต่อรองเพื่อความอยู่รอดของแต่ละฝ่ายขึ้นหรือไม่อย่างไรบ้าง ตลอดจนศึกษาบทบาทรัฐและประชาชนผู้ฟังเพลงต่อการจัดการความขัดแย้ง การต่อสู้และความอยู่รอดดังกล่าวด้วย ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการผลิตเพลงลูกทุ่งไทยนั้น แบ่งออกเป็น 2 กระบวนการคือ กระบวนการผลิตสินค้าเพลง เช่น เทป ซีดี ฯลฯ กับกระบวนการแสดงสด ทั้งสองกระบวนการต้องอาศัยปัจจัยการผลิตหลายอย่างโดยมีศิลปินเพลงเป็นผู้สร้างมูลค่าผ่านผลงานเพลง การเข้ามาของระบบทุนนิยมก่อให้เกิดโครงสร้างความสัมพันธ์ทางการผลิตที่เอื้อให้เกิดความได้เปรียบเสียเปรียบขึ้นอย่างยิ่ง ศิลปินเพลงตกเป็นฝ่ายเสียเปรียบเนื่องจากขาดเงินทุนเพื่อเข้าถึงปัจจัยการผลิต เมื่อเข้าไม่ถึงหรือไม่มีปัจจัยการผลิตเป็นของตนเองศิลปินเพลงจึงจำเป็นต้องเข้าไปเป็นลูกจ้างผลิตเพลงให้กับนายทุน ความเสียเปรียบเกิดขึ้นทั้งในเรื่องอิสระในการทำงาน และเรื่องผลประโยชน์ภายใต้โครงสร้างเช่นนี้ก่อให้เกิดความขัดแย้งขึ้นบ่อยครั้ง ศิลปินเพลงได้พยายามต่อสู้ในหลายลักษณะ เช่น พูดผ่านสื่อ วิจารณ์ผ่านบทเพลง รวมตัวกันเป็นสมาคม เป็นต้น ในการนี้มีการดึงอำนาจรัฐและฐานประชาชนมาเป็นแหล่งอ้างอิงเพื่อการต่อสู้นั้น แต่ด้วยอำนาจของฝ่ายทุนที่มากกว่าจึงเข้าถึงอำนาจรัฐและประชาชนได้มากกว่า ศิลปินเพลงลูกทุ่งบางส่วนสามารถต่อสู้และอยู่รอดในระดับหนึ่ง แต่ส่วนใหญ่ยังตกเป็นฝ่ายเสียเปรียบภายใต้โครงสร้างทางเศรษฐกิจการเมืองดังกล่าว