การจัดการความขัดแย้งในอาเซียนกับการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาพัฒนาการการจัดการความขัดแย้งในอาเซียน และ (2) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างกลไกการจัดการความขัดแย้งกับการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคงของอาเซียน อันจะเป็นแนวทางในการพิจารณาแนวโน้มการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคงของอาเซียน จากการศึกษาพบว่า ตั้งแต่เริ่มก่อตั้ง จนพัฒนาแนวคิดไปสู่การเป็นประชาคมการเมืองและความมั่นคง อาเซียนค่อยๆ พัฒนากลไกการจัดการความขัดแย้งให้มีลักษณะเป็นทางการและมีความชัดเจนมากขึ้น อันเป็นผลมาจาก การเปลี่ยนแปลงในบริบทการเมืองระหว่างประเทศในภูมิภาค และโครงสร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างประเทศสมาชิกเอง เมื่อพิจารณากรอบแนวคิดประชาคมความมั่นคงของ Amitav Acharya และจากแผนงานการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคงของอาเซียน ตลอดจนศึกษาแนวทางการจัดการความขัดแย้งขององค์การรัฐอเมริกัน พบว่า กลไกการจัดการความขัดแย้งอย่างเป็นทางการและมีรายละเอียดชัดเจน มีความส าคัญต่อการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคง เพราะกลไกการจัดการความขัดแย้งจะช่วยจัดการข้อพิพาท และสร้างสันติภาพ อันเป็นเป้าหมายหลักของการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคง ส าหรับอาเซียนนั้น แม้กลไกการจัดการความขัดแย้งที่เป็นทางการจะยังไม่มีบทบาทในการจัดการความขัดแย้ง แต่ความร่วมมือทางความมั่นคงที่ผ่านมา และการให้ความส าคัญกับการพัฒนากลไกการจัดการความขัดแย้งให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้น ตลอดจนการมุ่งมั่นพัฒนาความร่วมมือตามแผนงานการสร้างประชาคมการเมืองและความมั่นคง ชี้ให้เห็นแนวโน้มว่า อาเซียนจะสามารถกระชับความร่วมมือไปสู่การเป็นประชาคมความมั่นคงได้ อย่างไรก็ตาม เพื่อที่จะเป็นประชาคมการเมืองและความมั่นคงที่มีความแข็งแกร่ง สามารถน าความสงบสุข และสันติภาพมาสู่ประเทศสมาชิกอย่างแท้จริง อาเซียนจ าเป็นต้องพัฒนากลไกการจัดการความขัดแย้งให้มีแนวทางที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้น และประเทศสมาชิกจะต้องให้ความส าคัญกับการเลือกใช้กลไกภายในภูมิภาคดังกล่าว