ธรรมาภิบาลในองค์การภาครัฐ: ศึกษากรณีโรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบธรรมาภิบาลที่เหมาะสมกับการบริหารโรงเรียน 2) ศึกษาสภาพการบริหารงานโรงเรียนตามหลักธรรมาภิบาล และ 3) ศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับธรรมาภิบาลของโรงเรียน โดยมีสมมติฐานการวิจัย คือ 1) ธรรมาภิบาลในโรงเรียนมีองค์ประกอบที่ชัดเจน 2) โรงเรียนมีการบริหารงานเป็นไปตามหลักธรรมาภิบาล 3) ระดับธรรมาภิบาลของโรงเรียนขึ้นอยู่กับปัจจัยสภาพแวดล้อมภายในและสภาพแวดล้อมภายนอกของโรงเรียน ระเบียบวิธีวิจัยอาศัยวิธีเชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารและการสัมภาษณ์แล้วนำผลมาวิจัยในเชิงปริมาณและวิเคราะห์ผลด้วยสถิติต่างๆ ผลการวิจัย พบว่า 1) องค์ประกอบธรรมาภิบาลที่เหมาะสมกับการบริหารงานโรงเรียน มี 8 องค์ประกอบ ได้แก่ หลักนิติธรรม หลักคุณธรรม หลักความโปร่งใส หลักการมีส่วนร่วม หลักความรับผิดชอบ หลักความคุ้มค่า หลักเป้าหมายสอดคล้องต่อสังคม และหลักความมั่นคงจากค่าตอบแทนและสวัสดิการที่เป็นธรรม 2) สภาพการบริหารงานโรงเรียนตามหลักธรรมาภิบาลในภาพรวมอยู่ในระดับมากอย่างยิ่ง 3) ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณมีความสอดคล้องกันว่าปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับธรรมาภิบาลในโรงเรียน ซึ่งเป็นปัจจัยสภาพแวดล้อมภายในของโรงเรียน ได้แก่ ปัจจัยค่านิยมร่วมของโรงเรียน ระบบการดำเนินงานของโรงเรียน บุคลากร ทักษะ และ สไตล์ ส่วนปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกของโรงเรียนที่ส่งผล ได้แก่ สภาพแวดล้อมทางการเมือง ข้อเสนอแนะในการส่งเสริมให้โรงเรียนได้นำหลักธรรมาภิบาลมาใช้ในการบริหารโรงเรียนอย่างประสบผลสำเร็จ ภาครัฐควรมีบทบาทในการส่งเสริมอย่างเป็นรูปธรรมโดยมีการวัดธรรมาภิบาลในโรงเรียน และมีการกระตุ้นจูงใจให้โรงเรียนนำหลักธรรมาภิบาลมาใช้ในโรงเรียนตาม 8 องค์ประกอบของข้อค้นพบจากผลการวิจัยนี้