กวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้: กลวิธีทางวรรณศิลป์กับแนวคิดสันติภาพ

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดสันติภาพในกวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และวิเคราะห์กลวิธีทางวรรณศิลป์ที่ใช้สื่อแนวคิดสันติภาพในกวีนิพนธ์ดังกล่าว โดยตั้งสมมุติฐานว่ากวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ใช้กลวิธีทางวรรณศิลป์อย่างหลากหลายเพื่อสื่อแนวคิดสำคัญเรื่องสันติภาพ ตั้งแต่สันติภาพในจังหวัดชายแดนภาคใต้ไปสู่สันติภาพระดับสากล ผู้วิจัยกำหนดขอบเขตศึกษากวีนิพนธ์ตั้งแต่พ.ศ.2547-2554 ในนิตยสารรายสัปดาห์ การประกวดกวีนิพนธ์รางวัลพานแว่นฟ้าและนายอินทร์อะวอร์ด หนังสือรวมกวีนิพนธ์ของนักเขียนและกลุ่มนักเขียน ผลการศึกษาพบว่า กวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้นำเสนอแนวคิดสันติภาพ ได้แก่ แนวคิดสันติภาพกับการปฏิเสธความรุนแรง และแนวคิดสันติภาพกับการอยู่ร่วมกันด้วยความรัก กวีเน้นแสดงให้เห็นว่าความรุนแรงเป็นสิ่งไม่พึงปรารถนา โดยนำเสนอภาพผลกระทบของความรุนแรง และวิจารณ์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับความรุนแรง ผลกระทบของความรุนแรง ได้แก่ การสูญเสียชีวิตผู้คน บาดแผลของครอบครัวผู้สูญเสีย สภาพชีวิตผิดปกติของผู้คนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และความรู้สึกของผู้รับรู้เหตุการณ์ ส่วนบุคคลที่ถูกวิจารณ์ ได้แก่ ผู้ใช้ความรุนแรงก่อความไม่สงบ รัฐบาล บุคคลทั่วไปรวมถึงสื่อมวลชน สรุปว่ากวีนิพนธ์มุ่งเรียกร้องให้เกิดสันติภาพด้วยการยุติความรุนแรงทุกรูปแบบจากทุกฝ่าย ส่วนแนวคิดสันติภาพกับการอยู่ร่วมกันด้วยความรัก ได้แก่ การให้ความหวังและกำลังใจ สันติภาพคือมิตรภาพและความรัก ความแตกต่างไม่ใช่ข้อจำกัดของการอยู่ร่วมกัน คนมลายู-มุสลิมรักมาตุภูมิและสันติภาพ ความเป็นหนึ่งเดียวของชาติ และสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นที่พึ่งทางใจ สรุปว่าหากมอบความรักให้กันในฐานะเพื่อนมนุษย์และยอมรับความแตกต่างแล้ว ก็จะไม่มีการใช้ความรุนแรงต่อกัน และยังเกิดสันติภาพในการอยู่ร่วมกันในทุกสังคมซึ่งเป็นสันติภาพในระดับสากลด้วย กวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ใช้กลวิธีทางวรรณศิลป์อย่างหลากหลาย ได้แก่ การใช้รูปแบบคำประพันธ์ การใช้คำ การซ้ำ การใช้ความเปรียบคู่ขนาน การตั้งคำถามเชิงวาทศิลป์ การใช้ภาพพจน์และสัญลักษณ์ การอ้างถึง การวางโครงเรื่องและสร้างตัวละคร และกลวิธีอื่น ๆ กลวิธีส่วนใหญ่สัมพันธ์กับการสื่อแนวคิดสันติภาพกับการปฏิเสธความรุนแรงคือ กวีนำเสนอภาพความรุนแรงและผลของความรุนแรงเพื่อให้ผู้อ่านรู้สึกสะเทือนใจ รวมทั้งวิจารณ์รัฐบาลในฐานะผู้แก้ปัญหา และวิจารณ์ผู้ใช้ความรุนแรงก่อความไม่สงบที่อ้างศาสนาอย่างผิด ๆ ส่วนกลวิธีทางวรรณศิลป์ที่สัมพันธ์กับแนวคิดสันติภาพกับการอยู่ร่วมกันด้วยความรัก ส่วนใหญ่เป็นการแสดงให้เห็นภาพความหวังและความงดงามของสันติภาพ ลักษณะเด่นของกลวิธีทางวรรณศิลป์ในกวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้คือ การนำอัตลักษณ์ท้องถิ่นภาคใต้มาใช้เป็นกลวิธีทางวรรณศิลป์ เช่น การใช้ภาษามลายูและภาษาไทยถิ่นใต้ ภาพพจน์เกี่ยวกับศาสนาและความเชื่อ ภาพพจน์เกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของภาคใต้ การอ้างถึงวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้และความเชื่อในศาสนาอิสลาม การสร้างตัวละครมุสลิม กวีนิพนธ์เกี่ยวกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้จึงเป็นกวีนิพนธ์ที่บันทึกและวิพากษ์วิจารณ์เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคมไทย แสดงให้เห็นพันธกิจของกวีที่ใช้เครื่องมือคือวรรณศิลป์อันประณีตและกลั่นกรองความคิดเพื่อสะท้อนปัญหาและเรียกร้องสันติภาพซึ่งเป็นความสุขที่พึงปรารถนาไม่ว่าชาติหรือศาสนาใด