อาชญากรรมทางเศรษฐกิจ : ปัญหาการดำเนินคดีความผิดฐานหลีกเลี่ยง ภาษีศุลกากร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดหมายเพื่อทราบถึงปัญหาและอุปสรรคของการดำเนินคดีความผิดฐานหลีกเลี่ยงอากร ซึ่งเป็นอาชญากรรมทางเศรษฐกิจอย่างหนึ่ง ไม่ว่าเนื่องจากบทบัญญัติ[ของ]กฎหมายหรือมาตรการในการบริหารการบังคับใช้กฎหมาย และเพื่อทราบว่าปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้นจากการดำเนินคดีดังกล่าวส่งผลกระทบต่อการป้องกันและปราบปรามการหลีกเลี่ยงภาษีศุลกากรหรือไม่ อย่างไร ผลการวิจัยพบว่า การดำเนินคดีความผิดฐานหลีกเลี่ยงภาษีศุลกากร นั้น ไม่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเท่าที่ควร อันเนื่องมาจากปัญหาในด้านบทบัญญัติของกฎหมาย และปัญหาในด้านกระบวนการดำเนินคดี กล่าวคือ ปัญหาในด้านบทบัญญัติของกฎหมาย นั้น กฎหมายได้บัญญัติเกี่ยวกับความรับผิดฐานหลีกเลี่ยงภาษีศุลกากรไว้อย่างยาวและขาดความชัดเจน ซึ่งความผิดดังกล่าวมีลักษณะเป็นความรับผิดเด็ดขาดโดยมิพักต้องคำนึงว่าผู้กระทำมีเจตนาหรือไม่ก็เป็นความผิด แต่องค์กรในกระบวนการยุติธรรมได้ใช้กฎหมายในลักษณะที่ว่าความผิดดังกล่าวต้องประกอบด้วยเจตนาจะฉ้อค่าภาษีด้วย นอกจากนี้ ลักษณะของความรับผิดและโทษของความผิดดังกล่าวไม่สอดคล้องต้องกัน กล่าวคือ ความผิดดังกล่าวซึ่งมีลักษณะเป็นความรับผิดเด็ดขาด นั้น มีโทษจำคุกที่สูงเกินไป จึงก่อให้เกิดปัญหาในการใช้และการตีความกฎหมาย ส่วนปัญหาในด้านกระบวนการดำเนินคดี นั้น ปรากฏว่า กฎหมายมิได้กำหนดขอบเขตในการใช้ดุลพินิจในการทำความตกลงเพื่อระงับคดีในชั้นศุลกากรไว้ จึงทำให้มีการใช้ดุลพินิจที่ไม่เหมาะสมได้ และในการสอบสวนนั้น ปรากฏว่า พนักงานสอบสวนที่มีความรู้ความชำนาญในด้านนี้มีไม่เพียงพอ อันทำให้การรวบรวมพยานหลักฐานไม่มีประสิทธิภาพและส่งผลกระทบต่อการพิสูจน์ความผิดของผู้ถูกกล่าวหา นอกจากนี้ในทางปฏิบัติพนักงานศุลกากรมิได้ฟ้องร้องคดีเองโดยตรงตามที่กฎหมายได้ให้อำนาจไว้ จึงทำให้การดำเนินคดีเกิดความล่าช้าอันไม่สอดคล้องกับเจตนารมย์ของกฎหมายเกี่ยวกับการดำเนินคดีความผิดทางเศรษฐกิจ ปัญหาดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อการป้องกันและปราบปรามการหลีกเลี่ยงภาษีศุลกากรด้วย เนื่องจากไม่อาจดำเนินคดีเพื่อลงโทษผู้กระทำความผิดได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ฉะนั้น จึงควรปรับปรุงกฎหมายดังกล่าวให้มีความชัดเจนโดยให้ลักษณะของความรับผิดและโทษ มีความสอดคล้องต้องกัน และให้ดุลพินิจในการกำหนดเงื่อนไขระงับคดีอยู่ในขอบเขตและแนวทางสอดคล้องกับความมุ่งหมายในการกำหนดความผิดและโทษ และปรับปรุงให้การสอบสวนและการฟ้องร้องเกี่ยวกับความผิดดังกล่าวมีความรวดเร็ว และได้ผลดีในการระงับยับยั้ง ป้องกันและปราบปรามกระทำความผิด ตามความมุ่งหมายที่กำหนดความผิดและโทษไว้