การบังคับใช้หลักเจ้าของผลประโยชน์ในอนุสัญญาเพื่อการเว้นการเก็บภาษีซ้อนในประเทศไทย

Abstract

หลักเจ้าของผลประโยชน์เป็นหนึ่งในมาตรการต่อต้านการเลือกใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนโดยมิชอบที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อจำกัดการให้สิทธิประโยชน์ภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อนไว้แต่เพียงเจ้าของผลประโยชน์ของเงินได้ที่แท้จริงเท่านั้น ทั้งนี้ นับตั้งแต่หลักดังกล่าวถูกนำมาบรรจุไว้ในอนุสัญญาต้นแบบขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (Organisation for Economic Co-operation and Development - OECD) ในปี ค.ศ.1977 อนุสัญญาต้นแบบไม่ว่าจะเป็นขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนาหรือองค์การสหประชาชาติต่างก็ล้วนแต่จำกัดการบังคับใช้หลักเจ้าของผลประโยชน์กับเงินได้เพียงสามประเภทอันได้แก่ เงินปันผล ดอกเบี้ย และค่าสิทธิ เท่านั้นโดยที่ไม่ขยายหลักดังกล่าวไปยังเงินได้ภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อนประเภทอื่นๆ อนุสัญญาภาษีซ้อนของประเทศไทยส่วนใหญ่ก็เป็นไปตามแนวทางดังกล่าว จะมีเพียงอนุสัญญาภาษีซ้อนเพียงไม่กี่ฉบับเท่านั้นที่นำหลักเจ้าของผลประโยชน์ไปบังคับใช้กับเงินได้ประเภทอื่นๆ นอกเหนือจากเงินได้ทั้งสามประเภทข้างต้นแต่ก็เป็นการขยายไปเพียงเงินได้ไม่กี่ประเภทเท่านั้น และก็ยังไม่มีอนุสัญญาภาษีซ้อนของประเทศไทยฉบับใดที่บังคับใช้หลักดังกล่าวในเงินได้ทุกประเภท ทั้งที่อันที่จริงแล้วการเลือกใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนโดยมิชอบนั้นเกิดขึ้นได้กับทุกๆ เงินได้เพียงแต่อาจเป็นในรูปแบบที่แตกต่างกันเท่านั้น ดังนั้น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาว่าการที่ประเทศไทยบังคับใช้หลักเจ้าของผลประโยชน์กับเงินได้เพียงไม่กี่ประเภทจะเป็นสาเหตุให้การบังคับใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนของประเทศไทยขาดประสิทธิภาพเนื่องจากทำให้ขาดเครื่องมือหนึ่งอย่างเรื่องหลักเจ้าของผลประโยชน์ในการตอบโต้การที่บุคคลประเทศที่สามเข้ามาแอบอ้างสิทธิประโยชน์จากโครงข่ายอนุสัญญาภาษีซ้อนของไทยหรือไม่ พร้อมทั้งศึกษาว่าประเทศไทยควรจะพิจารณาขยายการบังคับใช้หลักเจ้าของผลประโยชน์ไปยังเงินได้ประเภทอื่นๆ เพื่อให้การบังคับใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนของประเทศไทยมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นหรือไม่และแนวทางควรเป็นอย่างไร