กฎหมายและมาตรการทางอาญาในกรณีเจ้าหน้าที่รัฐบังคับให้บุคคลสูญหาย

Abstract

ปัญหาการบังคับบุคคลให้สูญหายได้เกิดขึ้นอย่างแพร่หลายทั่วโลก และเป็นปัญหาที่นานาประเทศกำลังให้ความสนใจ เนื่องมาจากปัญหาดังกล่าวมีความเกี่ยวข้องกับการกระทำของเจ้าหน้าที่รัฐซึ่งเป็นผู้ใช้อำนาจรัฐในการรักษาความสงบเรียบร้อยในบ้านเมือง สำหรับประเทศไทย ถึงแม้ในขณะนี้จะมีบทบัญญัติทางกฎหมายอาญา เช่น ความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ ความผิดต่อเสรีภาพ ที่สามารถนำมาลงโทษผู้กระทำการบังคับบุคคลให้สูญหายได้ แต่บทบัญญัติดังกล่าวมีความไม่เหมาะสมสำหรับกรณีการบังคับบุคคลให้สูญหายซึ่งถือว่าเป็นความผิดร้ายแรง และมีความซับซ้อน อีกทั้งด้วยลักษณะของการกระทำดังกล่าวยังก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมามากมาย เช่น กรณีการสอบสวนที่ไม่เป็นธรรม กรณีการติดตามค้นหาผู้สูญหาย รวมถึงกรณีการเยียวยาผู้เสียหายจากรัฐ ด้วยเหตุดังกล่าว จึงมีความจำเป็นต้องศึกษาและค้นคว้าหากฎหมายและมาตรการทางอาญาที่เหมาะสมเพื่อนำมาแก้ไขปัญหาปรากฏการณ์บังคับบุคคลให้สูญหายที่เกิดขึ้นในประเทศไทยโดยศึกษาเปรียบเทียบและวิเคราะห์กฎหมายเกี่ยวกับการบังคับบุคคลให้สูญหายของต่างประเทศ ได้แก่ ประเทศสหรัฐเม็กซิโก ประเทศสาธารณรัฐโคลอมเบีย และประเทศสาธารณรัฐฟิลิปปินส์ เพื่อนำมาซึ่งแนวทางในการกำหนดกฎหมายและมาตรการทางอาญาเหมาะสมสำหรับประเทศไทย ทั้งนี้ กฎหมายและมาตรการเหล่านั้นจะต้องไม่ต่ำกว่ามาตรฐานที่อนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองมิให้บุคคลถูกบังคับให้สูญหายได้กำหนดไว้ จากผลการศึกษาพบว่า ประเทศไทยควรออกกฎหมายและมีการกำหนดฐานความผิดเกี่ยวกับการบังคับบุคคลให้สูญหายเพื่อให้สามารถดำเนินคดีแก่ผู้กระทำความผิดนอกจากนี้ ด้วยลักษณะของการบังคับบุคคลให้สูญหายเองเพียงการกำหนดให้การบังคับบุคคลให้สูญหายเป็นความผิดในทางอาญานั้นยังไม่เพียงพอที่จะแก้ปัญหาการบังคับบุคคลให้สูญหายให้หมดไปได้ ดังนั้น ควรมีการกำหนดมาตรการอื่นๆ ร่วมด้วย ได้แก่ มาตรการในการสอบสวน มาตรการในการติดตามค้นหาผู้สูญหาย รวมถึงมาตรการในการเยียวยาผู้เสียหาย เป็นต้น