การกระจายตัวของแคดเมียมในดินทีมีการปนเปื้อน

Abstract

การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการกระจายตัวและส่วนประกอบทางเคมีของแคดเมียมและสังกะสีในดินที่มีการปนเปื้อนแคดเมียม ในพื้นที่บ้านพะเด๊ะ อ.แม่สอด จ.ตาก โดยเก็บตัวอย่างดินสองแบบ คือ เก็บตัวอย่างแบบกริดที่ระดับผิวดิน (0-20 เซนติเมตร) ทุก 200 เมตร ในพื้นที่ 1 ตารางเมตร จำนวน 25 ตัวอย่าง แบ่งพื้นที่เก็บตัวตัวอย่างออกเป็นสี่พื้นที่คือ พื้นที่ดอนน้ำขัง พื้นที่ดอน และพื้นที่ป่า และเก็บตัวอย่างตามความลึก ที่ระดับความลึก 0-10, 10-20 และ 20-40 เซนติเมตร ประกอบด้วยตะกอนลำห้วย ที่ลุ่ม และที่ดอนฝั่งขวาและฝั่งซ้าย ลำห้วยแม่ตาว ดินควบคุมเก็บตัวอย่างจากพื้นที่ปลูกข้าว 1 กิโลเมตร ไปทางทิศเหนือของบ้านพะเด็ะ ผลการศึกษา พบว่าดิน ในพื้นที่ศึกษาเป็นดินร่วนเหนียวปนทราย ตลอดความลึก มีเพียงดินที่ลุ่มที่ระดับความลึก0-20 เซนติเมตร เท่านั้นที่มีเนื้อดินเป็นดินร่วนเหนียว และดินควบคุมเป็นดินร่วน พีเอชดินมีค่าตั้งแต่ 5.39-8.22 และ ค่อนข้างคงที่ตลอดความลึก อินทรียวัตถุอยู่ระหว่างร้อยละ 1.5-49 และความจุในการแลกเปลี่ยนประจุบวกมีค่าอยู่ระหว่าง9.7-20 เซนติโมลต่อกิโลกรัม และมีปริมาณลดลงตามความลึกทั้งอินทรียวัตถุและความจุบวกมีค่าอยู่ระหว่าง9.7-20 เซนติโมลต่อกิโลกรัม และมีปริมาณลดลงตามความลึกทั้งอินทรียวัตถุและความจุในการแลกเปลี่ยนประจุบวก ดินที่ลุ่มมีปริมาณแคดเมียมเฉลี่ยเท่ากับ 27 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ปริมาณสังกะสีเฉลี่ยเท่ากับ 550 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม และดินที่ดอนน้ำขังมีปริมาณแคดเมียมเฉลี่ยเท่ากับ 23 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมและปริมาณสังกะสีเฉลี่ยเท่ากับ 536 กิโลกรัม ดินตะกอนลำห้วยมีปริมาณแคดเมียมที่ระดับความลึก 0-10 เซนติเมตร เท่ากับ 70 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม และปริมาณสังกะสีเท่ากับ 1,326 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ในขณะที่พื้นที่ดอน พื้นที่ป่า และพึ้นที่ควบคุม มีปริมาณแคดเมียม อยู่ระหว่าง 0.34-2.59 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม และสังกะสีมีค่าอยู่ระหว่าง 14-272 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ซึ่งต่ำกว่ามาตรฐานสหภาพยุโรป ปริมาณแคดเมียมและสังกะสีมีปริมาณลดลงตามความลึกในทุกพื้นที่ ปริมาณแคดเมียมทั้งหมดมีความสมัพันธ์กับปริมาณสังกะสีทั้งหมด(R = 0.950) พื้นที่ลุ่มและพื้นที่ดอนน้ำขังแคดเมียมอยู่ในส่วนที่ดูดยึดด้วยคาร์บอเนตมากกว่าร้อยละ 50 ของผลรวมส่วนประกอบทางเคมีทั้งหมด พื้นที่ดอน พื้นที่ป่า และพื้นที่ควบคุม แคดเมียมอยู่ในส่วนที่คงเหลือในดินมากกว่าร้อยละ 60 ของผลรวมส่วนประกอบทางเคมีทั้งหมด และมีปริมาณเพิ่มขึ้นตามความลึกในทุกพื้นที่ สังกะสีในพื้นที่ลุ่มและพื้นที่ดอนน้ำขังอยู่ในส่วนที่ดูดยึดด้วยออกไซด์ของเหล็กและแมงกานีส และส่วนที่คงเหลือในดินมรปริมาณใกล้เคียงกัน ประมาณร้อยละ31 ถึง34 ของผลรวมส่วนประกอบทางเคมีทั้งหมด ดินตกตะกอนลำห้วย ส่วนใหญ่พบแคดเมียมและสังกะสีที่ดูดยึดด้วยออกไซด์เหล้กและแมงกานีส ร้อยละ 52 และ 54 ของผลรวมส่วนประกอบทางเคมีทั้งหมด เรียงตามลำดับ แคดเมียมส่วนที่พืชนำไปใช้ได้สัมพันธ์กับแคดเมียมส่วนที่ดูดยึดด้วยคาร์บอเนตที่ R =0.912 ในขณะที่สังกะสีที่พืชนำไปใใช้ได้สัมพันธ์กับสังกะสีส่วนที่ดูดยึดด้วยออกไซด์ของเหล้กและแมงกานีสที่ R= 0.822