การประเมินศักยภาพน้ำบาดาลในจังหวัดสุโขทัย โดยแบบจำลองน้ำฝน-น้ำท่า-น้ำบาดาล และการวิเคราะห์องค์ประกอบไอโซโทปเสถียร

Abstract

การใช้น้ำบาดาลในระดับตื้นในปริมาณมาก เป็นสาเหตุทำให้เกิดการลดระดับลงของน้ำบาดาลในระดับตื้น โดยเฉพาะในจังหวัดสุโขทัย เกษตรกรในพื้นที่ปลูกข้าวเฉลี่ยปีละ 3 ครั้ง ส่งผลให้ระดับน้ำบาดาลในชั้นน้ำตื้นลดต่ำลง จนไม่สามารถสูบน้ำบาดาลโดยใช้เครื่องสูบน้ำหอยโข่งได้ เนื่องจากระดับน้ำมีความลึกมากกว่าความสามารถในการดูดของปั๊ม ทำให้เกษตรกรต้องทรุดปากบ่อน้ำบาดาลลง และเกิดอุบัติเหตุเสียชีวิตระหว่างการทรุดบ่อน้ำบาดาลเป็นจำนวนมาก วิทยานิพนธ์นี้มุ่งเน้นศึกษาความเชื่อมโยงทางชลศาสตร์ระหว่างน้ำฝน น้ำผิวดิน และน้ำบาดาล ในพื้นที่ศึกษา จากองค์ประกอบไอโซโทปเสถียร การศึกษาได้เก็บตัวอย่างน้ำจากพื้นที่ศึกษา 45 ตัวอย่าง เพื่อทำการวิเคราะห์องค์ประกอบไอโซโทปเสถียรในห้องปฏิบัติการ ผลการทดลองพบว่า น้ำบาดาลในจังหวัดสุโขทัย มีแหล่งกำเนิดมาจาก น้ำฝนร้อยละ 69.33 และน้ำในแม่น้ำยมร้อยละ 30.67 อีกทั้งยังได้ศึกษาสัดส่วนน้ำผิวดินที่ซึมลงสู่ชั้นน้ำบาดาลระดับตื้น โดยประยุกต์ใช้แบบจำลองน้ำฝน-น้ำท่า ArcSWAT พบว่า อัตราการเติมน้ำบาดาลเฉลี่ย 882.05 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี หรือร้อยละ 11.06 ของปริมาณน้ำฝน ข้อมูลจากแบบจำลองน้ำฝน-น้ำท่า จะถูกนำไปใช้เป็นข้อมูลนำเข้าในแบบจำลองน้ำบาดาล MODFLOW เพื่อศึกษาลักษณะการไหลของน้ำบาดาล และประเมินศักยภาพน้ำบาดาล จากปริมาณการเติมน้ำลงสู่ชั้นน้ำบาดาลในระดับตื้นโดยธรรมชาติ ผลจากแบบจำลองพบว่า ปริมาณการสูบน้ำบาดาลระดับตื้น ควรสูบไม่เกิน 287.386 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี เพื่อรักษาสมดุลของชั้นน้ำบาดาล ทั้งนี้ปัญหาการลดระดับของน้ำบาดาลระดับตื้น ยังเป็นผลจากอิทธิพลของการสูบน้ำบาดาลที่กระจุกตัวหนาแน่นในพื้นที่ ดังนั้นการแก้ไขปัญหาการลดระดับของน้ำบาดาลระดับตื้น ควรคำนึงระยะห่างระหว่างบ่อน้ำบาดาลที่มีการสูบด้วย