บทบาทของกล้องคลื่นเสียงร่วมกับการใช้เข็มดูดเนื้อเยื่อในการวินิจฉัยภาวะมะเร็งกระจายมาที่เยื่อบุช่องท้อง

Abstract

บทนำและวัตถุประสงค์: ผู้ป่วยที่มีเยื่อบุช่องท้องผิดปกติ หากไม่ได้รับการวินิจฉัยจากการสืบค้นในเบื้องต้น มักจะต้องเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อการวินิจฉัยโรคต่อ ซึ่งเป็นวิธีการที่มีความเสี่ยงสูง ปัจจุบันมีการใช้กล้องคลื่นเสียงเพื่อการวินิจฉัยเนื้อเยื่อผิดปกติในช่องท้องซึ่งมีอัตราการวินิจฉัยสูงและความเสี่ยงต่ำ จึงเป็นที่มาของการศึกษาหาประสิทธิภาพการใช้กล้องคลื่นเสียงร่วมกับการใช้เข็มดูดเนื้อเยื่อ ในการวินิจฉัยภาวะมะเร็งกระจายมาที่เยื่อบุช่องท้องเพื่อหลีกเลี่ยงการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อการวินิจฉัย วิธีการวิจัย: เป็นการศึกษาวิจัยแบบไปข้างหน้าในกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับการสันนิษฐานว่ามีมะเร็งกระจายมาที่เยื่อบุช่องท้องจากเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ช่องท้อง ผู้ป่วยทุกรายจะได้รับการส่องกล้องคลื่นเสียงเพื่อตรวจหาความผิดปกติของเยื่อบุช่องท้องร่วมกับทำการดูดเนื้อเยื่อ นำส่งตรวจทางพยาธิวิทยา หากผลตรวจทางพยาธิวิทยาพบว่าเข้าได้กับภาวะมะเร็ง แสดงว่าความผิดปกติของเยื่อบุช่องท้องเกิดจากมะเร็ง แต่หากในรายที่ผลการตรวจทางพยาธิวิทยาไม่พบภาวะมะเร็งหรือผลไม่สามารถบ่งชี้ชัด ผู้ป่วยจะถูกแนะนำให้ปรึกษาศัลยแพทย์เพื่อทำการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อการวินิจฉัยผ่านทางหน้าท้อง ในกรณีที่ผู้ป่วยมีข้อห้ามในการผ่าตัดหรือไม่ยินยอมผ่าตัด จะใช้การติดตามอาการเป็นระยะเวลา 6 เดือนเพื่อสรุปสาเหตุของโรคแทน ผลการศึกษา: มีผู้ป่วยเข้าร่วมการรักษา 23 ราย อายุเฉลี่ย 60.9 +/-13.3 ปี ผู้ป่วยทุกรายได้รับการส่องกล้องคลื่นเสียงร่วมกับใช้เข็มดูดเนื้อเยื่อมาตรวจ รวม 23 ครั้ง โดยใช้เข็มดูดเนื้อเยื่อรวม 68 รอบ การวินิจฉัยโรคสุดท้ายของผู้ป่วยในการศึกษานี้ ส่วนมากมีสาเหตุจากมะเร็ง 21 ราย คิดเป็น ร้อยละ 91.3 และไม่ได้เกิดจากมะเร็ง 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 8.7 โดย การส่องกล้องคลื่นเสียงร่วมกับการใช้เข็มดูดตรวจเนื้อเยื่อสามารถวินิจฉัยพบเซลล์มะเร็ง 18 ราย ส่วนอีก 5 รายไม่พบ เซลล์มะเร็ง โดยในผู้ป่วย 5 รายนี้ มี 2 ราย ได้เข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อการวินิจฉัยซึ่งได้รับการวินิจฉัยเป็นมะเร็ง กระเพาะอาหารระยะลุกลาม 1 ราย และ เยื่อบุช่องท้องอักเสบจากตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน 1 ราย, อีก 1 ราย ได้เข้ารับการ ใช้เข็มตัดชิ้นเนื้อผ่านทางผิวหน้าท้อง ได้รับวินิจฉัยเป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลือง ส่วนอีก 2 รายปฏิเสธเข้ารับการผ่าตัดจึงใช้การติดตามอาการเป็นระยะเวลา 6 เดือน โดยที่ 1 รายเป็นผู้ป่วยมะเร็งตับอ่อนระยะลุกลามมีสภาพร่างกายไม่พร้อมเข้ารับการผ่าตัด และอีก 1 รายเป็นผู้ป่วยวัณโรคในช่องท้องที่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาต้านวัณโรค ดังนั้นการส่องกล้องคลื่นเสียงร่วมกับการใช้เข็มดูดเนื้อเยื่อมีอัตราความไว ความจำเพาะและ อัตราการวินิจฉัยความผิดปกติของเยื่อยุช่องท้องคิดเป็นร้อยละ 85.7, 100 และ 86.9 ตามลำดับ และช่วยหลีกเลี่ยงการเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องวินิจฉัยได้ในผู้ป่วยร้อยละ 78.3 สรุป: การส่องกล้องคลื่นเสียงร่วมกับการใช้เข็มดูดเนื่อเยื่อมีอัตราการวินิจฉัยโรคมะเร็งกระจายมายังเยื่อบุช่องท้องสูงและช่วยให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อการวินิจฉัยได้