กองทัพสมัยใหม่ของไทย : การประดิษฐ์พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนทางทหาร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เสนอว่า กองทัพสมัยใหม่ของไทยที่ถูกสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ตราบจนถึงปัจจุบัน ยังคงอยู่ในกระบวนการพัฒนาไปสู่ความเป็นองค์กรทหารสมัยใหม่ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบราชการสมัยใหม่ เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ของการสร้างความจงรักภักดีให้กับองค์กรทหารสมัยใหม่ ตลอดเวลาที่ผ่านมาชนชั้นนำสยามได้ประดิษฐ์พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนทางทหารขึ้น เพื่อสร้างอุดมการณ์ต่างๆ ให้กับทหาร ซึ่งพิธีการถวายสัตย์ปฏิญาณตนทางทหารที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นนั้น มีพัฒนาการที่เชื่อมโยงสืบมาจนปัจจุบัน เนื้อหาของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการวิเคราะห์ถึง การประดิษฐ์พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามของทหารรักษาพระองค์ และพิธีที่เกี่ยวข้องขึ้นเพื่อสร้างอุดมการณ์ความซื่อสัตย์และความจงรักภักดี ต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ภายใต้ระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์อยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ และเป็นประมุขของรัฐให้แก่สถาบันทหาร พิธีดังกล่าวถูกประดิษฐ์ขึ้นจนเป็นประเพณีทางทหารในช่วงรัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ที่ต้องการทำให้สถาบันพระมหากษัตริย์กลับมาเป็นศูนย์กลางอันโดดเด่นอีกครั้งหนึ่ง และผลจากพิธีดังกล่าวมีส่วนสถาปนาอุดมการณ์หลักของกองทัพ และทำให้ทหารใช้เป็นข้ออ้างในการเข้ามามีบทบาทในทางการเมืองนับแต่เหตุการณ์ 6 ตุลา เป็นต้นมา ในขณะเดียวกันก็มีส่วนในการส่งเสริมให้บทบาทหน้าที่ขององค์ประมุข ในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์อยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ และเป็นประมุขของรัฐให้เป็นรูปธรรมที่ชัดเจนขึ้น แต่ในทางกลับกันผลจากการประดิษฐ์พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนทางทหารในช่วงสฤษดิ์ดังกล่าว ก็ยังคงมิได้ทำให้กองทัพของไทยถูกพัฒนาไปสู่องค์กรราชการทหาร ตามระบบราชการสมัยใหม่ได้อย่างแท้จริง