ผลกระทบของการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นเวลานานต่อการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ประสาทบริเวณซีรีบรัลคอร์เท็กซ์ของหนูแรท

Abstract

การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลาสั้น ( 0 และ 5 วัน) และระยะเวลายาวนาน (15 และ 30 วัน) ต่อการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในสมองบริเวณซีรีบรัลคอร์เท็กซ์ของหนูแรท การศึกษาในครั้งนี้ได้ทำการแบ่งหนูทดลองสายพันธุ์วิสต้าออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มควบคุมและกลุ่มที่ได้รับยาพาราเซตามอล โดยในกลุ่มที่ได้รับยาพาราเซตตามอลนั้นจะได้รับยาขนาด 200 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัวหนึ่งกิโลกรัมด้วยวิธีฉีดเข้าช่องท้องเพียงครั้งเดียวสำหรับกลุ่มที่ได้รับยาเป็นเวลา 0 วัน และทำการฉีดยาหนึ่งครั้งต่อวันต่อเนื่องกันเป็นเวลา 5, 15 และ 30 วัน ในกลุ่มที่ได้รับยาพาราเซตามอลต่อเนื่องเป็นเวลา 5, 15 และ 30 วัน ตามลำดับ เมื่อครบช่วงเวลาที่กำหนดสัตว์ทดลองทุกกลุ่มจะถูกทำให้ตายอย่างสงบโดยการฉีดโซเดียมเพนโทบาร์บิทัลที่ความเข้มข้นสูงเข้าทางช่องท้อง และเก็บชิ้นเนื้อสดของสมองบริเวณซีรีบรัลคอร์เท็กซ์เพื่อทำการศึกษาการแสดงออกของเอนไซม์ caspase-3, การแสดงออกของโปรตีน brain-derived neurotrophic factor (BDNF), ระดับของโปรตีนคาร์บอร์นิลและกลูต้าไธโอน อีกทั้งทำการเก็บชิ้นเนื้อโดยการคงสภาพไว้ในน้ำยา 4%paraformaldehyde เพื่อนำไปศึกษาด้วยเทคนิค TUNEL assay และ immunohistochemistry และคงสภาพชิ้นเนื้อไว้ในน้ำยา 3% glutaraldehyde เพื่อนำมาศึกษาด้วยเทคนิคจุลทรรศน์อิเล็กตรอนชนิดลำแสงส่องผ่าน ผลจากการศึกษาวิจัยในครั้งนี้พบว่าการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลาสั้น ( 0 และ 5 วัน) ไม่มีผลกระทบต่อเซลล์ในบริเวณซีรีบรัลคอร์เท็กซ์ของสัตว์ทดลองโดยพบว่าจำนวน TUNEL-immunoreactive cell, การแสดงออกของ caspase-3, pro-BDNF และ mature-BDNF รวมถึงโครงสร้างในระดับจุลภาคของเซลล์ไม่แตกต่างจากกลุ่มควบคุม อีกทั้งยังไม่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของระดับโปรตีนคาร์บอร์นิลและระดับกลูต้าไธโอนในสมองอีกด้วย ในขณะที่การได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลายาวนาน (15 และ 30 วัน) กลับส่งผลให้มีจำนวน TUNEL-immunoreactive cell และการแสดงออกของเอนไซม์ casapse-3 เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม ผลจากการวิจัยยังได้แสดงให้เห็นว่าเซลล์ประสาทบริเวณซีรีบรัลคอร์เท็กซ์ในกลุ่มที่ได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลายาวนานมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างระดับจุลภาคของเซลล์ที่แตกต่างอย่างชัดเจน โดยพบว่าบางเซลล์มีการรวมตัวกันของโครมาทินบริเวณขอบของนิวเคลียสและยังพบว่าไมโตคอนเดรียมีภาวะความผิดปกติดังนี้ มีการบวมของไมโตคอนเดรีย มีการฉีกขาดบริเวณเยื่อหุ้มและการจัดเรียงตัวของคริสตี้ที่ผิดปกติ อีกทั้งยังตรวจพบการโป่งพองและยืดขยายของเอนโดพลาสมิกเรติคิวลัมอีกด้วยเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม และยังพบว่าการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลานาน 30 วันส่งผลให้มีแสดงออกของโปรตีน mature-BDNF ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม นอกจากนี้ผลจากการศึกษายังแสดงให้เห็นว่ามีการเพิ่มสูงขึ้นของระดับโปรตีนคาร์บอร์นิลและมีการลดลงของระดับกลูต้าไธโอนในกลุ่มที่ได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลายาวนานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม ซึ่งบ่งชี้ถึงการเกิดภาวะ oxidative stress ขึ้นภายในเซลล์

จากการศึกษาวิจัยในครั้งนี้สามารถสรุปได้ว่าการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลาสั้นไม่ได้ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในสมองบริเวณซีรีบรัลอคร์เท็กซ์ แต่การได้รับยาชนิดนี้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานกลับเหนี่ยวนำให้มีการตายของเซลล์ โดยเชื่อว่าการตายของเซลล์ที่เพิ่มสูงขึ้นมีความสัมพันธ์กับการลดลงของโปรตีน mature-BDNF และการเพิ่มขึ้นของ caspase-3 ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่าการเกิดภาวะ oxidative stress ภายหลังจากการได้รับยาพาราเซตามอลเป็นระยะเวลานานเป็นกลไกสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการตายของเซลล์