คณะกรรมการในทางปกครองตามพระราชบัญญัติในประเทศไทย

Abstract

รัฐในปัจจุบันหรือที่เรียกว่า "รัฐสมัยใหม่" จะมีภาระหน้าที่ในด้านสังคม เศรษฐกิจและการเมืองเพิ่มมากขึ้น การจัดองค์การในการปกครองของรัฐจึงเพิ่มความสลับซับซ้อนขึ้น จึงได้มีการจัดองค์กรในลักษณของกลุ่มบุคคลที่เรียกว่า "คณะกรรมการ" ขึ้นเพื่อทำหน้าที่ของรัฐในด้านต่างๆ อันเป็นการรองรับการขยายตัวของภาระหน้าที่ของรัฐดังกล่าว ประเทศไทยก็เป็นอีกประเทศหนึ่งที่กำลังใช้ระบบคณะกรรมการในการปฏิบัติภาระหน้าที่ของรัฐ ดังจะเห็นได้จากจำนวนอันมากมายของคณะกรรมการคณะต่างๆ ของฝ่ายบริหาร ซึ่งที่สำคัญและกำลังมีบทบาทในระบบการบริหารงานของประเทศในปัจจุบัน ก็คือ กลุ่มของคณะกรรมการที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติต่างๆ กว่าร้อยฉบับ โดยในการดำเนินการของรัฐโดยคณะกรรมการเหล่านี้มีปัญหาที่เด่นชัดประการหนึ่งคือ ความหลากหลายของอำนาจหน้าที่ของคณกรรมการในชุดหนึ่งๆ ซึ่งความปะปนของอำนาจหน้าที่ดังกล่าวนี้ ก่อให้เกิดปัญหาในการจัดองค์กรของคณะกรรมการทั้งทางด้านบุคลากร วิธีดำเนินการ และหน่วยธุรการ ตลอดจนการควบคุมคณะกรรมการดังกล่าวด้วย เนื่องจากคณะกรรมการที่ทำหน้าที่ในแต่ละลักษณะ ไม่ว่าจะมองในด้านหลักวิชาการจัดองค์การและการบริหารซึ่งอาจแยกได้ เป็นหน้าที่ในทางนโยบายให้คำปรึกษา ฯลฯ หรือในด้านกฏหมายปกครอง ซึ่งแยกออกเป็นอำนาจหน้าที่ภายในของฝ่ายบริหาร หรืออำนาจหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับบุคคลภายนอกจะต้องมีโครงสร้างที่เหมาะสมตามอาจหน้าที่แต่ละลักษณะดังกล่าว ตัวอย่างเช่น คณะกรรมการที่ทำหน้าที่วินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทระหว่างรัฐและเอกชน ควรจะต้องมีการจัดองค์กร และการควบคุมการดำเนินงานที่พิเศษยิ่งไปกว่าคณะกรรมการที่ทำหน้าที่ในทางบริหารตามธรรมดาโดยทั่วไป เนื่องจากคำวินิจฉัยของคณะกรรมการดังกล่าวมีผลกระทบต่อทั้งประโยชน์โดยส่วนรวมของรัฐ และสิทธิและหน้าที่ของเอกชนโดยตรงเป็นต้น วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงขอเสนอแนะแนวทางในการวิเคราะห์ปัญหาดังกล่าว โดยสมควรให้มีการแยกประเภทของคณะกรรมการตามลักษณะอำนาจหน้าที่แต่ละลักษณะ ทั้งตามหลักวิชาการจัดองค์การและการบริหารและหลักกฏหมายการปกครองดังที่ยกตัวอย่างไว้ข้างต้น เพื่อเป็นพื้นฐานในการพิจารณาการจัดองค์กรและการควบคุมคณะกรรมการประเภทนั้นๆ ทั้งนี้ โดยศึกษาวิเคราะประกอบกับแนวความคิดของต่างประเทศในระบบสากล ซึ่งประสบปัญหาเช่นเดียวกันนี้ และได้พัฒนาแนวความคิดการแก้ไขปัญหาดังกล่าวมาเป็นลำดับ ได้แก่ แนวความคิดของประเทศในกลุ่มซีวิลลอว์ เช่น ประเทศฝรั่งเศสและเยอรมันที่ได้มีการแยกลักษณะการกระทำขององค์กรฝ่ายปกครองออกเป็น " นิติกรรม" ประเภทต่างๆ เช่น นิติกรรมทางปกครอง หรือนิติกรรมทางตุลาการ เป็นต้น เพื่อจัดระบบการดำเนินงานและการควบคุมที่เหมาะสมสำหรับนิติกรรมประเภทนั้นๆ หรือประเทศในกลุ่มคอมมอนลอว์ เช่น ประเทศอังกฤษที่ได้มีการแก้ไขปัญหาการทบทวนการกระทำขององค์กรไทรบูนัลส์ที่มีอำนาจหน้าที่หลายลักษณะ ด้วยการแยกประเภทการกระทำของไทรบูนัลส์ดังกล่าว ออกเป็นการกระทำในทางปกครอง การกระทำกึ่งตุลาการ หรือการกระทำในทางตุลาการ เป็นต้นเช่นเดียวกัน