การประยุกต์ใช้แบบจำลองสมการเชิงโครงสร้าง เพื่อการตรวจสอบทัศนคติของคนในชุมชน ที่มีต่อมาตรการเก็บค่าผ่านเข้าพื้นที่ในกรุงเทพมหานคร

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและตรวจสอบอิทธิพลของปัจจัยเชิงจิตวิทยาที่มีต่อความพึงพอใจ การยอมรับ และความตั้งใจปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมายที่มีต่อมาตรการเก็บค่าผ่านเข้าพื้นที่ (Area Licensing scheme, ALS) โดยการวิเคราะห์ด้วยวิธีแบบจำลองสมการเชิงโครงสร้าง (Structural equation Modeling. SEM) โดยกำหนดให้เขตบางรักเป็นพื้นที่ศึกษา สำหรับกลุ่มเป้าหมายแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มผู้เดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัว ผู้เดินทางด้วยระบบขนส่งสาธารณะ และผู้อาศัยหรือมีกิจการในเขตบางรัก ข้อมูลที่ใช้ในการวิเคราะห์ได้จากการสัมภาษณ์โดยใช้เทคนิคการสำรวจข้อมูลด้วยแบบสอบถามตัวแปรที่ใช้ศึกษาทัศนคติของกลุ่มเป้าหมายแบ่งออกเป็น 3 ได้แก่ ตัวแปรทางกายภาพอาทิข้อมูลพฤติกรรมการเดินทาง และสถานะทางเศรษฐกิจและสังคม ตัวแปรเชิงจิตวิทยาทั่วไป (General factors) และตัวแปรเชิงจิตวิทยาในกลุ่ม Symbolic-affective motive โดยความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรภายในแบบจำลองถูกกำหนดทฤษฎีทางจิตวิทยา The theory of planned behavior (TPB) ข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ถูกนำไปวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิง พรรณนาเพื่อตรวจสอบลักษณะของข้อมูลโดยรวม จากนั้นข้อมูล ถูกนำไปวิเคราะห์ด้วยวิธี SEM เพื่อตรวจสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรในกลุ่มตัวอย่างแต่ละกลุ่มและตรวจสอบอิทธิพลของตัวแปรเชิงจิตวิทยาที่มีต่อแบบจำลองโดยรวมอิทธิพลที่มีต่อตัวแปรอื่น ๆ ในแบบจำลองผลลัพธ์ที่ได้จากการวิจัยพบว่า ความพึงพอใจเป็นตัวแปรสำคัญที่มีอิทธิพลต่อความตั้งใจปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้สอดคล้องกับมาตรการ AIS ในกลุ่มตัวอย่างทั้ง 3 กลุ่ม ขณะที่การยอมรับมีอิทธิพลต่อความตั้งใจปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเฉพาะใน กลุ่มผู้เดินทางด้วยระบบขนส่งสาธารณะ ผลลัพธ์จากการวิจัยแสดงให้เห็นความคลาดเคลี่อนของทฤษฎี IPB ในการใช้อธิบายทัศนคติของกลุ่มตัวอย่างทั้ง 3 กลุ่ม นอกจากนี้ผลลัพธ์จากงานวิจัยยังสรุปได้ว่าการ วิเคราะห์ด้วย SEM นั้นมีความเหมาะสมสำหรับนำไปวิเคราะห์เชิงนโยบายด้านการขนส่ง ที่ประกอบด้วย ตัวแปรและปัจจัยแวดล้อมจำนวนมากและมีความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยเป็นไปอย่างซับซ้อน