จริตกับการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้ มีจุดหมายเพื่อการศึกษาแนวคิดเรื่องจริตกับการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท ผลวิจัยพบว่า จริตเป็นผลของกรรมและเป็นเหตุให้เกิดการทำกรรมที่แสดงออกมาเป็นพฤติกรรมตามสภาวธรรมที่เป็นกุศลหรืออกุศลที่นอนเนื่องอยู่ในจิตใจ ทำให้บุคคลมีพฤติกรรมที่แตกต่างกัน จริตจึงทำให้ทราบว่าบุคคลมีสภาวธรรมที่สั่งสมมาแต่ในอดีตชาติ อันเป็นตัวกำหนดรูปแบบแห่งพฤติกรรมในปัจจุบันชาติ เมื่อจะปฏิบัติเพื่อการหลุดพ้นจึงต้องพิจารณาว่าจริตของผู้นั้น เป็นอย่างไร เพื่อจะได้ใช้หมวดธรรมมาแก้ไขปัญหาได้ถูกต้องอันจะทำให้บรรลุมรรคผลได้ตามที่ตั้งใจไว้ พระพุทธเจ้าเมื่อจะทรงเทศนาโปรดบุคคลใด จะทรงตรวจดูจริตของบุคคลนั้นก่อนแล้วจึงแสดงธรรม ภายหลังจึงมีการจำแนกบุคคลออกเป็นจริตต่าง ๆ เพื่อประโยชน์ในด้านการบำเพ็ญธรรม กล่าวคือ พิจารณาว่า บุคคลนั้นมีจริตที่เป็นฝ่ายกุศลหรือฝ่ายอกุศล แล้วจึงมอบกรรมฐานที่เหมาะสมแก่จริตนั้น ๆ เพื่อให้ได้บรรลุธรรมได้รวดเร็ว เรื่องทฤษฎีจริตจึงเป็นสิ่งสำคัญในการ บำเพ็ญธรรมและการบรรลุธรรมในพุทธศาสนาเถรวาท