ความต้องการที่อยู่อาศัยของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเขตคลองเตย

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางด้านสังคม เศรษฐกิจ สุขภาพกาย สุขภาพจิต และวิถีการดำเนินชีวิตของกลุ่มผู้สูงอายุที่อาศัยอยูในเขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ตลอดจนสภาพที่อยู่อาศัยในปัจจุบัน ความต้องการทางด้านที่อยู่อาศัยและการบริการด้านผู้สูงอายุเมื่อเกษียณอายุ แนวทางการดำเนินชีวิตเมื่อเกษียณอายุ และแนวคิดในการจัดตั้งชุมชนพักอาศัยผู้สูงอายุ เพื่อเสนอแนวทางในการวางแผนพัฒนาที่อยู่อาศัยให้สอดคล้องกับความต้องการของกลุ่มผู้สูงอายุ และหาแนวทางแก้ไขปัญหาหาในด้านที่อาศัยอยู่ของผู้สูงอายุ ให้ผู้สูงอายุมีความสุขในบั้นปลายชีวิตและลดปัญหาสังคม ในการคึกษาครั้งนี้ได้เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถามจำนวน 318 ชุด จากผู้สูงอายุที่มีอายุ 55-64 ปี ที่อาศัยอยู่ในเขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร และนำมาประมวลข้อมูลทางสถิติด้วยโปรแกรม SPSS / PC * โดยมีผลการวิจัยดังนี้ ด้านสังคม เศรษฐกิจ สุขภาพกาย และสุขภาพจิต พบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีสถานภาพสมรส มีบุตร 2-3 คน เป็นส่วนใหญ่ ภูมิลำเนาเดิมอยู่ในกทม. ประมาณครึ่งหนึ่ง รองลงมาคือต่างจังหวัดและปริมณฑล ส่วนใหญ่จบการคึกษาระดับประถมคิกษา กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่กว่าครึ่ง มีรายได้ครอบครัวน้อยกว่า 16,801 บาท ซี่งจัดเป็นกลุ่มรายได้ต่ำ รองลงมาคือ 16,801-78,800 บาท และมากกว่า 78,800 บาท ซึ่งจัดเป็นกลุ่มรายได้ปานกลางและสูง โดยที่กลุ่มรายได้ต่ำจำนวนเกินครึ่งมีภาระหนี้สิน ในขณะที่กลุ่มรายได้ปานกลางและสูงไม่มีหนี้สิน ที่มาของรายได้หลังเกษียณอายุ พบว่า กลุ่มรายใต้ต่ำมาจากการทำงานหาตอนเช้ากินค่ำ กลุ่มรายได้ปานกลางและสูง มาจากดอกเบี้ยและเงินออม ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีโรคประจำตัว โดยส่วนใหญ่เป็นโรคปวดเมื่อย ด้านสุขภาพจิตนั้น ส่วนใหญ่รู้สึกปกติไม่สุขหรือทุกข์ กลุ่มที่ไม่มีความสุขทางใจเป็นเพราะไม่สบายกายจึงไม่สบายใจตามไปด้วย ด้านวิถีการดำเนินชีวิต พบว่าส่วนใหญ่มักพักผ่อนอยู่ที่บ้าน งานอดิเรกคือดูโทรทัศน์ รองลงมา คืออ่านหนังสือและฟังเพลง จำนวนกว่าครึ่งไม่เล่นกีฬา และมักสังสรรค์กับเพื่อนฝูงเดือนละ 1-2 ครั้ง ด้านประเภทที่อยู่อาศัยในปัจจุบัน พบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่เป็นเจ้าของในที่อยู่อาศัย โดยที่กลุ่มรายได้ต่ำส่วนใหญ่ เป็นเจ้าของเรือนแถวไม้ ขนาดน้อยกว่า 20 ตรว. ในขณะที่กลุ่มรายได้ปานกลางและกลุ่มรายใต้สูง เป็นเจ้าของบ้านเดี่ยวขนาดมากกว่า 100 ตรว. เป็นส่วนใหญ่ สำหรับทำเลที่ตั้งของที่อยู่อาศัย พบว่า กลุ่มรายได้ต่ำส่วนใหญ่มีที่อยู่อาศัยตั้งอยู่บน ถ.พระราม 4 ส่วนกลุ่มรายได้ปานกลางและสูง ส่วนใหญ่จะมีที่อยู่อาศัยตั้งอยู่บน ถ.สุขุมวิท ด้านความต้องการที่อยู่อาศัยหลังเกษียณอายุ พบว่า 39.3% ยังคงอาศัยอยู่กับลูกหลานหรือญาติในครอบครัวใหญ่ในบ้านหลังเดิม รองลงมา 29.2% คืออยู่กับคู่ชีวิตหรืออยู่คนเดียวตามลำพังในบ้านหลังเดิม และ 25.5% ที่ต้องการออกไปหาที่อยู่อาศัยใหม่หลังเกษียณอายุ ซึ่งปัจจัยผลักดันคือ เบื่อชีวิตในเมืองหลวง และพบว่ากลุ่มที่ต้องการที่อยู่อาศัยใหม่ กลุ่มรายได้ต่ำต้องการบ้านเดี่ยว สร้างเอง ขนาด 41-60 ตรว. ในขณะที่กลุ่มรายได้ปานกลางต้องการบ้านไร่ / สวนเกษตร ในชนบท ขนาด 41-60 ตรว. และกลุ่มรายได้สูง ต้องการบ้านไร่ / สวนเกษตร ในชนบท โดยไม่ระบุขนาด ส่วนทำเลที่ตั้งนั้น พบว่า ส่วนใหญ่ต้องการทำเลในต่างจังหวัด ราคาที่อยู่อาศัยที่ต้องการ พบว่า กลุ่มรายได้ต่ำต้องการที่อยู่อาศัยราคาต่ำกว่า 500,000 บาท ส่วนกลุ่มรายได้ปานกลาง คือต้องการราคา 1.0-2.9 ล้านบาท และกลุ่มรายได้สูงต้องการราคา 5.0-5.9 ล้านบาท ด้านแนวทางการดำเนินชีวิตหลังเกษียณอายุ พบว่า ส่วนใหญ่ไม่คิดที่จะซื้อที่อยู่อาศัยแต่จะปรับปรุงที่อยู่อาศัยเก่า เหตุผลเพราะส่วนใหญ่เป็นเจ้าของที่อยู่อาศัยอยู่แล้ว เป็นส่วนน้อยที่คิดที่จะซื้อที่อยู่อาศัยใหม่ เพราะคิดว่าบ้านหลังเก่าไม่เหมาะสมในวัยสูงอายุ และยังไม่มีบ้านเป็นของตนเอง ด้านการวางแผนการใช้จ่ายเงินหลังเกษียณอายุ พบว่า กลุ่มรายได้ต่ำใช้จ่ายเพื่อการดูแลสุขภาพในขณะที่กลุ่มที่รายได้ปานกลางและสูงส่วนใหญ่ ฝากธนาคารกินดอกเบี้ย งานที่กลุ่มตัวอย่างคิดจะทำหลังเกษียณอายุมากที่สุดคือ ค้าขาย และผู้ที่กลุ่มตัวอย่างคาดว่าจะอยู่ด้วยหลังเกษียณอายุ มากที่สุด คือ คู่ลมรส รองลงมาคือ บุตรสาวและบุตรชาย ด้านแนวคิดในการจัดตั้งชุมชนพักอาศัยผู้สูงอายุ พบว่า ส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการจัดตั้งชุมชนพักอาศัยผู้สูงอายุ เพราะเป็นที่พักอาศัยสำหรับผู้สูงอายุที่ไม่มีที่พักพิง การบริการที่ผู้สูงอายุต้องการให้มีในชุมชนฯ คือ แพทย์และพยาบาล รองลงมาคือ อาหาร และการทำความสะอาดที่พักอาศัย เมื่อพิจารณาความต้องการย้ายเข้าไปอยู่ในชุมชนฯ พบว่าเป็นส่วนน้อยที่ต้องการย้ายเข้าไปอยู่ในชุมชนฯ เหตุผลหลักคือขาดความสงบทางกายและใจ รองลงมาคือ เบื่อชีวิตในเมืองหลวง กลุ่มตัวอย่างประมาณครึ่งหนึ่งมีความเห็นว่าชุมชนพักอาศัยผู้สูงอายุควรดำเนินการโดยภาครัฐบาล และควรบริหารชุมชนโดยคณะกรรมการซึ่งคัดเลือกมาจากสมาชิกในชุมชนฯ